درصد لاشه دام عاملی برای محاسبه وزن لاشه از وزن قطعی یا تخمینی دام زنده می باشد و همچنین برای مقایسه قیمت دام زنده با قیمت لاشه به کار می رود. توانایی تعیین درصد لاشه دام به گاودار کمک می کند تا وزن لاشه دام زنده را تخمین بزند و به واسطه آن بتواند مبلغ دریافتی برای دام زنده و لاشه را با یکدیگر مقایسه کند.
وزن لاشه را می توان از طریق ضرب وزن دام زنده در درصد لاشه محاسبه کرد.
100 × (وزن دام زنده + وزن لاشه) = درصد لاشه
درصد لاشه × وزن دام زنده = وزن لاشه
در اغلب موارد، واژه “تولید” به جای واژه “درصد لاشه دام” استفاده می شود که این واژه را نباید با واژه درصد گوشت خالص اشتباه گرفت.
عوامل تأثیرگذار بر درصد لاشه دام
لازم است که عوامل مهم و تأثیرگذار بر درصد لاشه دام به خصوص وزن دام زنده را بدانید. برای مثال: وزن کامل دام پرواری که اخیراً خوراک دریافت کرده است 400 کیلوگرم است که وزن لاشه آن ممکن است 208 کیلوگرم باشد.
52 = 100 × (400 ÷ 208) = درصد لاشه
اگر همان دام تمام شب خوراک دریافت نکند تقریباً 5 درصد از وزن محتویات شکمبه را از دست می دهد و وزن آن در روز بعد (بعد از دریافت نکردن خوراک در طی شب) فقط 380 کیلوگرم می باشد. وزن لاشه تغییر پیدا نمی کند. بنابراین درصد لاشه دام بر اساس وزن دام زنده با شکمبه خالی طبق فرمول زیر می باشد.
54.7 = 100 × (380 ÷ 208) = درصد لاشه دام
بنابراین بهتر است که هنگام اندازه گیری وزن دام و تخمین درصد لاشه دام از زمان یکسان برای مثال 2 ساعت بعد از دریافت نکردن خوراک دام ، استفاده کنید.
ادعاهایی در مورد درصد لاشه بسیار بالا (درصد لاشه 60 درصد و بیشتر) وجود دارد. مواظب این ادعا باشید. در اغلب موارد، آنها به مدت طولانی قبل از اینکه وزن زنده دام اندازه گیری شود، مقید می شوند. همچنین لازم است که هنگام اندازه گیری نوع وزن لاشه (سرد یا گرم) را بدانید.
اگر وزن استاندارد لاشه گرم (HSCW) یک گاو پرواری 400 کیلوگرمی، 208 کیلوگرم باشد، درصد لاشه آن 52 درصد می باشد. اگر وزن آن طی فرآیند کشتارگاه 3 درصد کاهش یابد، وزن لاشه سرد آن به 202 کیلوگرم می رسد و درصد لاشه دام صرفاً 50.5 درصد می شود که یک تفاوت معنی دار ایجاد می شود.
بسیاری از عوامل دیگر از جمله عوامل دامی بر درصد لاشه دام تأثیرگذار است که عبارتند از:
- جنسیت
- سن
- وزن
- چاقی
- عضله دار بودن
- وضعیت آبستنی
راهکار مشخص کردن درصد لاشه دام
به عنوان راهنما، کمترین رقم از دامنه ارائه شده را برای دام هایی با نمره ماهیچه D، بیشترین رقم دامنه برای دام هایی با نمره ماهیچه B و عدد میانی را برای دام هایی با نمره ماهیچه C استفاده کنید.
اگر وزن لاشه در کشتارگاه بر اساس چربی اندازه گیری شود، عدد درصد لاشه دام افزایش می یابد:
- به میزان 2 واحد برای نمره چربی 5 و 6
- به میزان 1.5 واحد برای نمره چربی 3 و 4
- به میزان 1 واحد برای نمره چربی 2 و 3
- بدون تغییر برای نمره چربی 1
کشتارگاه به طور معمول درصد لاشه دام را تا 3 درصد کمتر اندازه گیری می کند. چنانچه دام برای مدت طولانی تری خوراک دریافت نکند، درصد لاشه دام را بالاتر اندازه گیری کنید، برای مثال 2 درصد بالاتر در نظر بگیرید.
خالی شدن شکمبه و درصد لاشه دام
هر عاملی که بر وزن دام زنده (برای مثال پر بودن شکمبه) و وزن لاشه (کوفتگی و یا درآوردن امعاء و احشاء) اثرگذار باشد، بر درصد لاشه یا نسبت وزن لاشه به وزن دام زنده تأثیرگذار است. وزن دام ها به محض اینکه گاوداری را ترک می کنند و شکمبه آنها با تخلیه مدفوع و ادرار خالی می شود کاهش می یابد. هنگامی که وزم دام زنده کاهش می یابد، درصد لاشه در کشتارگاه، باید اجازه داد تا وزن دام زنده با خالی شدن شکمبه تا زمان رسیدن به کشتارگاه کاهش یابد. دام ها وزن خود را در 12 تا 16 ساعت اول که خوراک و آب دریافت نمی کنند سریع از دست می دهند، سپس سرعت از دست دادن وزن به تدریج کاهش می یابد. این کاهش وزن دام زنده بر وزن لاشه اثر نمی گذارد مگر اینکه دام به مدت بیش از 48 تا 72 ساعت خوراک دریافت نکند.
جدول زیر کاهش وزن مورد انتظار در دام هایی که به آب و خوراک دسترسی نداشتند را نشان می دهد. 16 ساعت یک مدت زمان استاندارد برای دور نگه داشتن دام از خوراک است. اگر می خواهید درصد لاشه دام را در میدان فروش دام تخمین بزنید، باید از وزن زنده دام 4 درصد کم کنید.
انتظار می رود دامی که خوراک دام دریافت نمی کند، اما آب دریافت می کند تقریباً به اندازه کاهش وزن ذکر شده در جدول وزن خود را از دست بدهد (تقریباً 6 درصد بعد از 16 ساعت).
جیره و خوراک دام پرواری در مقایسه با جیره سبز
شکمبه دام هایی که خوراک دام فیبردار و خشک در مرتع و یا جیره های پرواری خشک دریافت می کنند، نسبت به دام هایی که خوراک سبز و نرم دریافت می کنند با سرعت کمتری خالی می شود. همچنین پرشدگی شکمبه کمتری دارند. هرچه درصد غلات در جیره و خوراک دام پرواری و مدت زمان خوراک دهی بیشتر باشد، بروز این تأثیر بیشتر است و تا اندازه ای بیانگر این است که درصد لاشه دام هایی که جیره پرواری دریافت می کنند با گاوهای نر پرواری که خوراک سبز نرم دریافت می کنند (شکمبه آنها پر است) و دارای چربی و وزن زنده یکسانی هستند نشان می دهد که وزن لاشه گاوهای نر پرواری که جیره پرواری دریافت می کنند (که شکمبه آنها خالی نشده است) 2 تا 4 درصد سنگین تر است.
این تفاوت وزن لاشه هنگامی که شکمبه آنها خالی می شود تقریباً 1 درصد می شود. اگرچه وزن لاشه دام هایی که جیره پرواری دریافت می کنند به طور کلی سنگین تر است، اما این تفاوت متغیر است و تضمین شده نمی باشد. ارتباط بین زمان خوراک دهی و اندازه گیری وزن را مد نظر داشته باشید. میانگین کاهش وزن دام هایی که جیره سبز دریافت می کنند از مکان پرواربندی تا مکان فروش، بعد از 12 تا 16 ساعت دور ماندن از خوراک دام ، 4 الی 5 درصد است.
کاهش وزن لاشه دام ناشی از جابجایی دام
کاهش وزن دام زنده هنگام جابجایی ممکن است بیشتر و سریع تر صورت گیرد. چنانچه مدت زمانی که دام در کامیون است طولانی تر شود کاهش وزن می تواند تا 2 درصد بیشتر شود.
تأثیر شرایط آب و هوا بر وزن لاشه دام
کاهش وزن دام زنده در هوای گرم می تواند سریع تر باشد.
دیگر عواملی که بر درصد لاشه تأثیرگذار است
ماهیچه دار بودن: درصد لاشه دام هایی که ماهیچه های بیشتری دارند نسبت به دام هایی که ماهیچه کمتری دارند (دیگر عوامل در آنها یکسان است) بالاتر است.
برای دام هایی از یک نژاد، به ازای هر واحد افزایش در نمره ماهیچه 1 تا 1.5 درصد افزایش درصد لاشه را مد نظر قرار دهید.
چاقی: درصد لاشه دام های چاق تر بیشتر می باشد و آن را با درصد گوشت قابل فروش لاشه که در دام های چاق به علت بریدن زائده های گوشت کمتر می باشد اشتباه نگیرید.
نژاد: نژاد دام بر درصد لاشه تأثیرگذار است.
فرآیند لخم کردن لاشه در کشتارگاه
در اکثر مواقع، فروش مستقیم دام به کشتارگاه بر اساس وزن استاندارد لاشه دام گرم (HSCW) انجام می شود. برخی از خریدارها تمایل دارند که از لاشه استاندارد (دارای چربی کلیه و چربی ستون فقرات) استفاده کنند. وزن لاشه های دارای چربی به طور میانگین 3 درصد بیشتر است و درصد لاشه چربی دار در دام های چاق و سنگین تر می تواند تا 2 الی 3 درصد افزایش یابد.
کوفتگی: بریدن قسمت های کوفته شده گوست، وزن لاشه و درصد لاشه را کاهش می دهد.
گاوهای آبستن: درصد بالایی از گاوهای حذفی، گاوهای آبستن هستند که به طور طبیعی به کم شدن درصد لاشه منجر می شود و تأثیر آن در گاوهای سبک بیشتر است. درصد لاشه گاوهای 3 تا 6 ماه آبستن نسبت به گاوهای غیرآبستن 2 تا 5 درصد کمتر است و در گاوهای 6 تا 9 ماه آبستن 5 تا 10 درصد کمتر است.
