اهمیت بررسی فضولات گاو
به نظر می رسد که بررسی فضولات گاو نقش بسیار زیادی در ارزیابی بازدهی یک گاوداری ایفا می کند. هنگامی که در مورد آب و هوا صحبت می کنیم دما بیشترین توجه را به خود جلب می کند. دمای بالا و پایین حقایق کلیدی آب و هوا در روز هستند که توسط دماسنج مورد سنجش قرار می گیرند و حائز اهمیت هستند، اما قطعاً برخی از افراد اهمیت آن را به خوبی درک نمی کنند. تولید شیر در گاوداری همانند عدد خوانش دما است و فضولات گاو نقش دماسنجی را دارند که عدد تولید شیر بر روی آن نشان داده می شود.
شاخص های شیر و ارتباط با بررسی فضولات گاو
تمرکز بر میزان تولید شیر برای یک گاوداری منطقی است زیرا نقطه آغازین داستان گاوداری است. به همان صورت، دمای بالا و پایین مکان مورد نظر جهت بازدید نیز بیشترین توجه را به خود جلب می کند.
یک هواشناس آموزش دیده چند قدم فراتر می رود و مواردی مانند سرعت و مسیر باد، رطوبت و رویکردهای دما سنجی و فشارسنجی را با یکدیگر ادغام می کند. جزئیات ریزتری که یک گاوداری را شرح می دهد شامل موارد مرتبط با خوراک، وضعیت نمره بدنی گاو و وضعیت مدفوع می باشد.
افراد مشغول در صنعت دامپروری در باره مدفوع گاوها به کرّات صحبت می کنند. مبحث مدفوع در سایر دام ها نیز مطرح می شود ولی نه به اندازه ای که در بخش گاو شیری مورد توجه است. نقطه میانی گاو داشتی و گاو پرواری که گاو شیری در آن قرار دارد نیاز به توضیح دارد. در کلیه مکان هایی که گاوها در آن حضور دارند (جز چراگاه ها) ما انتظار تجمع حجم زیادی از فضولات در یک مکان را داریم.
برعکس، انتظار داریم گاوهای پرواری فضولات آبکی تر و شُل تر داشته باشند و فضولات آنها به طور مسطح بر روی زمین پخش شوند. تعریف آستانه های خوب و بد باعث می شود که مدفوع گاوها کمتر یک موضوع چالش برانگیز باشد.
هنگامی که دام مریض است ارزیابی فضولات از نقطه نظر سلامت دستگاه گوارش و بروز عفونت اهمیت دارد، مدفوع گاو شیری به عنوان یک معیار برای ارزیابی نتایج جیره و تأثیر روی تولید استفاده می شود.
ارزیابی چشمی فضولات گاوها
سئوال همیشگی گاودارها این است که چگونه بدون اینکه در مصرف خوراک دام زیاده روی شود شرایط بدنی گاوها را در حد مطلوب نگاه داریم! با در نظرگرفتن عوامل تغذیه ای شامل در دسترس بودن علوفه در آخور، کیفیت علوفه مورد تغذیه و بررسی چشمی مدفوع گاوها می توان به ارزیابی صحیحی از وضعیت تغذیه موجود دست یافت. به جای آنکه منتظر بمانیم تا وضعیت بدنی گاو آنقدر پایین بیاید که متوجه تغییرات شویم، بررسی چشمی فضولات گاو که نشان دهنده کیفیت تغذیه در 1 تا 3 روز گذشته است می تواند راهنمایی کند که جیره نیاز به تغییر دارد یا نه! در حالیکه علائم ظاهری وضعیت بدنی نشان دهنده سابقه تغذیه در چند هفته تا چند ماه گذشته می باشد.
مدفوع عالی گاو
همه ما تصویری از یک مدفوع عالی در ذهنمان داریم. تغذیه گاوها مانند پیچ موج رادیو است و به سفت یا شُل شدن مدفوع دام منجر می شود و تغییر جیره بر اساس آنچه در مدفوع می بینیم، هم هنر است و هم علم.
ما در یک گروه مشاوره یک سیستم امتیازدهی 10 شماره ای (1 تا 10) برای خودمان تدوین کردیم. نمره عالی برای مدفوع نمره 5 یا 6 می باشد ولی اگر در جهت تولید شیر خوب تلاش می کنید نمره 4 به عنوان پایه مورد نیاز است.
در تغذیه بر موضوع اندازه قطعات علوفه و مواد خشبی جیره تمرکز می شود. هر چه طول ذرات بلندتر و میزان فیبر جیره بیشتر باشد، مدفوع سفت تر است. همه این موارد به سرعت خروج مواد خشبی از شکمبه و سرعت جریان از کل دستگاه گوارش مرتبط می باشد.
نرخ عبوری، واژه مهمی در هضم غذا می باشد و واژه آشنایی نزد گاودارها می باشد. هرچه خوراک غیرقابل هضم برای مدت بیشتری در روده بزرگ بماند، آب بیشتری توسط دیواره روده جذب می شود.
اگر این خوراک برای مدت طولانی تری در روده بماند و به وسیله مواد غیرقابل هضم وعده خوراکی بعدی به جلو رانده نشوند، مدفوع خشک تر و سفت تر می شود. جیره دام های پرواری حاوی مواد خشبی کمتری می باشد و سرعت عبور مواد خوراکی در دستگاه گوارش سریع می باشد. بنابراین، مدفوع شُل می باشد و مسطح می شود. شناخت این در نهایت به پیدا کردن حد وسط این دو که مناسب گاوهای شیری می باشد کمک می کند.
عوامل مؤثر در ارزیابی فضولات گاوها
هنگامی که مدفوع با توجه به مشاهدات باید سفت تر یا شُل تر باشد، تنظیم مقدار، طول و کیفیت مواد خشبی احتمالاً منشاء بروز مشکل می باشد. هنگامی که شُل بودن مدفوع ناشی از عوامل بیماری زا نمی باشد، تغییر در مواد خشبی بسیار تأثیرگذار است.
اما آیا صرفاً به دلیل اینکه تغییرات لازم را اعمال کردیم و به نمره مدفوع عالی رسیده ایم شرایط را به طور قابل توجهی برای تولید شیر تغییر داده ایم؟ تولید شیر با آنچه در مدفوع گاو باقی می ماند مرتبط است. آنچه در مدفوع است نشان می دهد که آیا ما فرصت تبدیل خوراک به شیر را از دست داده ایم یا نه!
ارزیابی نشاسته مدفوع یکی از قدم های بعدی در جهت ارزیابی مدفوع گاوها می باشد. ما می توانیم شواهدی از ذرّات ذرت غیرقابل هضم در مدفوع را مشاهده کنیم. آنالیز نشاسته مدفوع احتمالاً برای ارزیابی کامل هضم پذیری ذرت لازم است. این فرآیند در ارزیابی فرآوری دانه، آسیاب کردن ذرت به اندازه کافی، ورقه ورقه کردن یا رول کردن ذرت مؤثر هستند.
مدفوع گاو اگر شُل باشد ممکن است حاوی نشاسته غیرقابل هضم باشد که ناشی از نرخ عبور بالای مواد خشبی ناکافی در جیره است. حتی اگر دانه ذرت به خوبی فرآوری شده باشد. اصلاح این مورد قطعاً می تواند به بهبود تولید شیر منجر شود.
نمره دهی به مدفوع گاوها
طبقه بندی فضولات گاوها از وضعیت بسیار بد به سوی وضعیت عالی:
مدفوع بسیار بد (حاوی پروتئین و کربوهیدرات زیاد و فیبر کم)
قوام مدفوع به حالت سوپ خامه ای است. این حالت می تواند نشان دهنده یک گاو بیمار یا یک جیره غذایی از مواد بسیار قابل هضم باشد که حاوی پروتئین اضافی، کربوهیدرات ها یا مواد معدنی و فیبر کم است. در این حالت سرعت عبور مواد درون دستگاه گوارش بسیار بالا است. افزودن علوفه خشبی مانند یونجه می تواند باعث کاهش سرعت عبور و سفت شدن مدفوع گاو شود.
مدفوع بد (حاوی پروتئین زیاد و فیبر و کربوهیدرات کم)
در این حالت مدفوع حالت خمیری دارد و بر روی هم انباشته نمی شود و ضخامت آن کمتر از 2.5 سانتیمتر است و شکل ثابتی ندارد. در این حالت پروتئین بیش از اندازه و کربوهیدرات و فیبر کم موجود در جیره، مشخصه های خوراک تغذیه شده هستند. سرعت عبور مواد درون دستگاه گوارش زیاد است و افزودن علوفه خشبی مانند یونجه باعث کاهش سرعت عبور و جذب بیشتر در روده و دستگاه گوارش می گردد.
مدفوع ایده آل(پروتئین، کربوهیدرات و فیبر متناسب)
در این حالت شکل مدفوع طبیعی است و شبیه به خمیر غلیظ می باشد که در میان آن یک فرورفتگی جزئی مشاهده می شود. در این حالت مدفوع شبیه به یک چانه خمیر است که ضخامت آن بیشتر شده است. این مدفوع نشان دهنده جیره ای است که از نظر تغذیه ای کمبودی ندارد و در عین حال از نظر مواد غذایی جیره، افراطی نیز صورت نگرفته است.
مدفوع بد (پروتئین و کربوهیدرات کم و فیبر کم کیفیت زیاد)
در این حالت مدفوع خمیری غلیظ و پشته شده است. این مدفوع بیانگر کمبود پروتئین قابل تجزیه در شکمبه، فیبر کم کیفیت اضافی یا کمبود کربوهیدرات کافی در جیره است. مکمل پروتئین اضافی با قابلیت تجزیه بالا در شکمبه می تواند قابلیت هضم کل جیره را افزایش دهد. کنجاله پنبه دانه و سویا منابع عالی این نوع پروتئین هستند.
مدفوع بسیار بد (پروتئین و کربوهیدرات بسیار کم و فیبر کم کیفیت بسیار زیاد)
حالت این مدفوع کاملاً سفت است و ضخامت آن بیش از 2.5 سانتیمتر است. همچنین، این مدفوع دارای بخش های کاملاً مشخص و بسیار خشک است. این مدفوع نشان می دهد که گاو از جیره علوفه ای بسیار بی کیفیت استفاده می کند که از نظر پروتئین و کربوهیدرات کافی نیست و فیبر موجود در آن نیز کیفیت بسیار پایینی دارد. سرعت عبور به حدی کاهش یافته است که آب اضافی دوباره در روده ها جذب شده است. دامدار باید مکمل های اضافی را برای برآورده کردن نیازهای پروتئین و انرژی گاو در نظر بگیرد.
جستجوی مواد هضم نشده در مدفوع گاوها
نظر شما در مورد جستجوی پنبه دانه کامل در مدفوع به جای جستجوی ذرت کامل چیست؟ ذرت غیرقابل هضم در مدفوع مشخص است ولی پنبه دانه کمتر مشخص است. ما مدفوع گله های خود را علاوه بر بررسی ذرت و مواد خشبی، از لحاظ وجود پنبه دانه غیرقابل هضم هم به دقت بررسی می کنیم. ذرات پنبه دانه غیرقابل هضم بدون استفاده از غربال مدفوع مشخص نمی شوند. وجود پنبه دانه غیرقابل هضم بیش از اندازه در غربال مدفوع نه تنها بیانگر از دست رفتن فرصت تولید چربی و پروتئین در شیر می باشد، بلکه امکان از دست رفتن قابلیت هضم کلیه مواد مغذی جیره را نشان می دهد.
روش های زیادی برای ارزیابی مدفوع گاوها وجود دارند. صرف زمان و بررسی چشمی برای بررسی وضعیت مدفوع ضروری است. مرحله بعدی آنالیز مدفوع گاو بایستی توسط آزمایشگاه برای مشخص کردن میزان نشاسته و دیگر مواد مغذی موجود در آن باشد.
نمونه برداری همزمان از جیره و فضولات امکان استفاده از شاخص هایی مانند NDF غیرقابل هضم بعد از 10 روز در شکمبه (uNDF240) را فراهم می کند و بوسیله آن می توان هضم پذیری واقعی مواد مغذی مختلف در جیره را محاسبه کرد. با بررسی مدفوع می توان هضم پذیری بالقوه مواد مغذی را مشخص کرد و بازده تبدیل خوراک دام به شیر قابل فروش را به حداکثر رساند.