افزودنی های خوراک دام و نقش آنها در جیره دام

آشنایی با افزودنی های خوراک دام

افزودنی های خوراک دام اجزایی هستند که به خاطر نقش غیر مغذی آنها به جیره اضافه می شوند. برای مثال بی کربنات سدیم به عنوان یک بافر کننده شکمبه و نه به عنوان منبع تأمین سدیم اضافه می شود. هزینه افزودنی ها روزانه به ازای هر رأس گاو متغیر است. علت اصلی استفاده از افزودنی های خوراک دام، بهبود عملکرد گاو بر اساس شرایط گاوداری، انجام کارهای تحقیقاتی، بررسی نقش افزودنی و سود اقتصادی آن است.

در اینجا افزودنی ها را در چهار دسته معرفی می کنیم. این تقسیم بندی به شما و مشاوران در انتخاب یک افزودنی در جیره کمک می کند. این دسته بندی در وضعیت فعلی به صورت زیر می باشد:

• توصیه شده: در صورت نیاز به جیره اضافه شود.
• تحت آزمایش: قبل از توصیه قطعی نیاز به پژوهش های بیشتری دارد.
• در حال ارزیابی: پاسخ های متفاوت نشان می دهد.
• توصیه نشده: در حال حاضر پاسخ های اقتصادی نشان نمی دهد.

نمک های آنیونی و محصولات

نقش: نمک‌های آنیونی (Anionic salts) در تغذیه گاوهای شیری نقش مهمی در تنظیم تعادل اسید-باز بدن و پیشگیری از تب شیر (هیپوکلسمی) نمک های آنیونی سبب می شوند جیره بیشتر اسیدی شده و سطح کلسیم خون، از طریق تحریک فراخوان کلسیم از استخوان و جذب کلسیم از روده کوچک، افزایش یابد.

سطح مصرف: تفاضل کاتیون-آنیونی (DCAD) جیره را تا سطح صفر تا 50- میلی اکی والان در کیلوگرم یا 5 میلی اکی والان در سطح ماده خشک کاهش دهید. با مکمل های آنیونی رایج در جیره گاوهای شیری مانند: کلرید آمونیوم (NH₄Cl)، سولفات منیزیم (MgSO₄)، کلرید کلسیم (CaCl₂) و سولفات کلسیم (CaSO₄) تفاضل ذکر شده را می توانید کاهش دهید.

نسبت سود به هزینه: 10 به 1

راهکار تغذیه ای: نمک‌های آنیونی معمولاً در دوره انتقال (close-up dry period)، یعنی ۲ تا ۴ هفته قبل از زایمان، به عنوان مکمل خوراک دام به جیره غذایی گاوهای خشک اضافه می‌شوند. میزان کلسیم جیره را در سطح 100 گرم در روز (30 گرم به صورت غیرآلی) تنظیم کنید. سطح منیزیم جیره را به 0.4 درصد ماده خشک ارتقاء دهید.

نکات مهم در استفاده از نمک‌های آنیونی:

کنترل pH ادرار: pH ادرار گاو باید بین ۶ تا ۶٫۵ باشد تا نشان‌دهنده اثرگذاری مناسب نمک‌های آنیونی باشد.

تعادل در مصرف: مصرف بیش از حد نمک‌های آنیونی می‌تواند باعث اسیدوز متابولیک یا کاهش مصرف خوراک شود.

حذف نمک‌های آنیونی پس از زایمان: بعد از زایش، جیره باید به حالت کاتیونی (DCAD مثبت) تغییر کند تا تولید شیر بهینه شود.

وضعیت: توصیه شده است.

آسپرژیلوس اوریزا (Aspergillus Oryzae)

آسپرژیلوس اوریزا یک قارچ مفید است که به عنوان مخمر پروبیوتیک یا تخمیرکننده در تغذیه دام، به ویژه گاوهای شیری، استفاده می شود. این میکروارگانیسم با تولید آنزیمهای مختلف و بهبود فرآیندهای گوارشی، نقش مهمی در افزایش بهره وری غذایی و سلامت گاوها دارد.

نقش: این قارچ آنزیمهایی مانند سلولاز، زایلاناز و آمیلاز تولید می کند که به تجزیه بهتر فیبرهای گیاهی (مانند یونجه و کاه) کمک می کند.با افزایش قابلیت هضم فیبر منجر به جذب بهتر انرژی و افزایش تولید شیر می شود.

با تنظیم pH شکمبه، از اسیدوز (کاهش pH ناشی از تخمیر سریع کربوهیدراتها) جلوگیری می کند. رشد باکتریهای مفید شکمبه (مانند باکتریهای تجزیه کننده فیبر) را تحریک و از تکثیر باکتریهای مضر جلوگیری می کند.

با بهبود شرایط تخمیر در شکمبه، سنتز پروتئین میکروبی (منبع اصلی پروتئین برای گاو) را افزایش می دهد. این امر به بهبود کیفیت شیر (افزایش پروتئین و چربی شیر) کمک می کند.

برخی ترکیبات تولیدشده توسط آسپرژیلوس اوریزا خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و به کاهش التهاب و بهبود سلامت عمومی گاو کمک می کنند. در نتیجه، گاوها در برابر بیماریها مقاومتر شده و عملکرد تولیدمثلی بهتری خواهند داشت.

سطح مصرف: میزان مصرف بسته به فرمولاسیون خوراک متفاوت است، اما معمولاً ۵ تا ۱۰ گرم در روز برای هر گاو توصیه می شود.

نسبت سود به هزینه: 6 به 1

راهکار تغذیه ای: معمولاً به صورت کشت زنده، محصول تخمیری یا افزودنی آنزیمی به خوراک اضافه می شود. تغذیه در جیره های حاوی غلات زیاد، شکمبه دارای PH پایین و گاوهای تحت تنش گرمایی و گوساله هایی که جیره مایع مصرف می کنند، انجام شود.

وضعیت: توصیه شده است.

بیوتین (Biotin)

بیوتین (ویتامین B7 یا ویتامین H) یک ویتامین محلول در آب است که نقش مهمی در متابولیسم انرژی، سلامت پوست و سم، و عملکرد سیستم ایمنی گاوهای شیری دارد.

نقش: بیوتین در سنتز کراتین (پروتئین ساختاری سم) مؤثر است و به استحکام سم کمک می کند. با کاهش زگیل پاشنه، کاهش زخم های سم، کاهش جدا شدگی خط سفید، کاهش ترک خوردگی ناشی از سائیدگی و زخم های کف سم سبب بهبود وضعیت سم ها می شود. بیوتین در متابولیسم گلوکز و سنتز اسیدهای چرب نقش دارد و می تواند تولید شیر را بهبود بخشد. برخی مطالعات نشان داده اند که مکمل بیوتین موجب افزایش تولید شیر 1 تا 2 کیلوگرم در روز می شود.

بیوتین به عنوان کوفاکتور آنزیمهای مهم در گلوکونئوژنز (تولید گلوکز از پیش سازهای غیرکربوهیدراتی) عمل می کند که برای گاوهای پرتولید حیاتی است. همچنین در متابولیسم اسیدهای آمینه و چربیها نقش دارد.

کمبود بیوتین می تواند باعث خشکی پوست، ریزش مو و کاهش کیفیت پوشش خارجی گاو شود. مکمل بیوتین به بهبود سلامت پوست و پوشش مو کمک می کند.

سطح مصرف: 10 تا 20 میلی گرم در روز به ازای هر رأس گاو به مدت 6 ماه تا 1 سال.

نسبت سود به هزینه: 4 به 1

راهکار تغذیه ای: در گله های با مسائل مزمن سم، قبل از ارزیابی بایستی به مدت 6 ماه در جیره اضافه گردد. شرکت ها توصیه می کنند که مکمل کردن جیره با بیوتین را از سن 15 ماهگی دام شروع کنید.

وضعیت: توصیه شده است.

بتاکاروتن (Beta Carotene)

بتاکاروتن یک پیش ساز ویتامین A (پروویتامین A) و یک آنتی اکسیدان قوی است که در گیاهان سبز، هویج، ذرت، یونجه و برخی مکمل های خوراک دام یافت می شود. بتاکاروتن در بدن گاو به ویتامین A تبدیل شده و نقش های مهمی در سلامت، تولیدمثل و عملکرد سیستم ایمنی ایفا می کند.

نقش:

– تولید ویتامین. گاوها نمی توانند ویتامین A را مستقیماً سنتز کنند و به پیش سازهایی مثل بتاکاروتن نیاز دارند. ویتامین A برای بینایی، رشد سلولی، سلامت پوست و مخاط (مانند دستگاه تنفسی و گوارشی) ضروری است.

– بهبود باروری. بتاکاروتن به طور مستقل (حتی بدون تبدیل به ویتامین A) بر کیفیت تخمک گذاری، تشکیل جسم زرد (CL) و کاهش موارد سقط تأثیر می گذارد. گاوهای شیری با سطح پایین بتاکاروتن ممکن است مشکلاتی در فحلی، آبستنی و افزایش فاصله بین زایمانها داشته باشند.

– تقویت سیستم ایمنی. به عنوان آنتی اکسیدان، از سلولها در برابر استرس اکسیداتیو (ناشی از زایمان، تولید شیر بالا یا بیماری) محافظت می کند. کاهش التهاب پستان (ماستیت) و سایر عفونتها.

– افزایش کیفیت شیر و آغوز. سطح کافی بتاکاروتن در جیره، غلظت ویتامین A و آنتی اکسیدانهای شیر و آغوز را افزایش می دهد که برای سلامت گوساله مهم است.

– پیشگیری از کمبودها. کمبود بتاکاروتن و ویتامین A باعث کاهش اشتها، لاغری، کاهش تولید شیر، مشکلات پوستی و افزایش حساسیت به بیماریها می شود.

سطح مصرف: گاوهای شیرده پرتولید 300 تا 500 میلی گرم در روز. گاوهای خشک و گوساله 150 تا 300 میلی گرم در روز. در دوره انتقال (قبل و بعد از زایمان) نیاز افزایش می یابد.

نسبت سود به هزینه: در دسترس نیست.

راهکار تغذیه ای: مصرف در جیره گاوهای تازه زا و در طی دورانی که ورم پستان شایع شده است.

وضعیت: توصیه شده است.

پروپیونات کلسیم

پروپیونات کلسیم (Calcium Propionate) یک نمک کلسیم از اسید پروپیونیک است که به عنوان یک افزودنی خوراکی در تغذیه دام، به ویژه گاوهای شیری، استفاده می‌شود. این ترکیب هم به عنوان منبع انرژی و هم به عنوان ماده ضد قارچ و نگهدارنده در خوراک دام کاربرد دارد.

نقش:

– تأمین انرژی. پروپیونات کلسیم در شکمبه گاوها به اسید پروپیونیک (یک اسید چرب فرار یا (VFA) تبدیل می‌شود که یکی از پیش‌سازهای اصلی گلوکز در کبد است. گلوکز برای تولید شیر (به ویژه لاکتوز) و تأمین انرژی گاوهای پرتولید ضروری است.

– پیشگیری از کتوز (بیماری متابولیک). با افزایش تولید گلوکز، خطر کمبود انرژی (کتوز تحت‌بالینی یا بالینی) کاهش می‌یابد. این ماده به ویژه در دوره انتقال (قبل و بعد از زایمان) که گاوها در معرض کمبود انرژی هستند، مفید است.

– خاصیت ضد قارچی و نگهدارندگی. از رشد کپک‌ها و قارچ‌ها در خوراک دام جلوگیری می‌کند و کیفیت خوراک را حفظ می‌نماید. این ویژگی در محیط مرطوب یا در انبارداری طولانی‌مدت خوراک اهمیت دارد.

– تأمین کلسیم. به عنوان یک منبع کلسیم، به سلامت استخوان‌ها و عملکرد عضلات کمک می‌کند.

سطح مصرف: 120 تا 225 گرم در روز.

نسبت سود به هزینه: در دسترس نیست.

راهکار تغذیه ای: در فاصله 7 روز قبل و بعد از زایمان تغذیه شود یا تا زمانی که اشتهای گاو اجازه دهد. خوش خوراک نیست.

وضعیت: توصیه به صورت مصرف مایع.

کولین حفاظت شده

کولین حفاظت شده (Rumen-Protected Choline) شکلی از کولین است که در شکمبه گاو تجزیه نمی شود و به صورت مستقیم در روده کوچک جذب می گردد. این نوع کولین به دلیل پوشش ویژه یا فرمولاسیون شیمیایی خاص، از تخمیر میکروبی در شکمبه مصون می ماند و به بخش های پایینی دستگاه گوارش می رسد.

نقش:

– بهبود سلامت کبد و پیشگیری از کبد چرب. در اوایل شیردهی، گاوها به دلیل تعادل منفی انرژی، چربی های بدن را تجزیه می کنند که منجر به افزایش تریگلیسیرید در کبد و بروز کبد چرب می شود. کولین به متابولیسم چربی ها کمک کرده و از تجمع چربی در کبد جلوگیری می کند.

– افزایش تولید شیر و ترکیبات آن. کولین در سنتز فسفولیپیدها نقش دارد و به تشکیل غشای سلولی و ترشح چربی شیرMFGM – Milk Fat Globule Membrane) ) کمک می کند. مصرف کولین حفاظت شده می تواند تولید شیر و درصد چربی شیر را بهبود بخشد.

– بهبود عملکرد تولیدمثلی. کولین در متابولیسم متیونین و کاهش سطح هموسیستئین نقش دارد که بر سلامت رحم و باروری تأثیرگذار است. گاوهایی که کولین کافی دریافت می کنند، نرخ باروری بهتری دارند.

– تقویت سیستم ایمنی. کولین پیش ساز استیلکولین (یک انتقال دهنده عصبی) و فسفاتیدیلکولین (جزئی از غشای سلولی) است که در عملکرد سیستم ایمنی و کاهش التهاب مؤثر است.

– کاهش استرس اکسیداتیو. کولین به عنوان یک ماده مؤثر در سم زدایی کبد، به کاهش استرس متابولیک در دوره انتقال (۳ هفته قبل و بعد از زایمان) کمک می کند.

سطح مصرف: 15 تا 30 گرم در روز.

نسبت سود به هزینه: 2 به 1 (در صورت حفاظت شده بودن).

راهکار تغذیه ای: در فاصله 2 هفته قبل از زایمان تا 8 هفته پس از زایمان. در گاوهایی که دچار کتوز و کبدچرب هستند و در عین حال تولید شیر بالایی نیز دارند.

وضعیت: توصیه شده است.

آنزیم های فیبرولیتیک

آنزیم های فیبرولیتیک (فیبرینولیتیک یا فیبرینولیتیک) گروهی از آنزیم ها هستند که قادر به تجزیه ترکیبات فیبری و دیواره سلولی گیاهان (مانند سلولز، همی سلولز و پکتین) هستند. این آنزیم ها به طور طبیعی توسط برخی میکروارگانیسم های موجود در شکمبه گاوها تولید می شوند، اما می توان آنها را به صورت مکمل نیز به جیره غذایی اضافه کرد.

نقش:

– بهبود هضم فیبر. این آنزیم ها به تجزیه بهتر سلولز و همی سلولز کمک می کنند و قابلیت هضم علوفه و مواد فیبری را افزایش می دهند. در نتیجه، گاو می تواند انرژی بیشتری از جیره دریافت کند.

– افزایش تولید شیر. با بهبود هضم فیبر، مقدار اسیدهای چرب فرار (VFAs) مانند استات، پروپیونات و بوتیرات در شکمبه افزایش می یابد که برای تولید شیر و انرژی حیاتی هستند. این امر منجر به افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت آن (چربی و پروتئین شیر) می شود.

– کاهش اتلاف مواد مغذی. آنزیم های فیبرولیتیک باعث کاهش دفع فیبر هضم نشده از مدفوع می شوند و بهره وری خوراک را افزایش می دهند.

– بهبود سلامت شکمبه. با تسهیل تخمیر فیبر، محیط شکمبه را پایدارتر می کنند و از نوسانات PH جلوگیری می کنند که برای پیشگیری از اسیدوز شکمبه مفید است.

– کاهش هزینه های خوراک. با افزایش قابلیت هضم علوفه های با کیفیت پایین، می توان از منابع ارزان تر خوراک استفاده کرد بدون آنکه عملکرد گاو کاهش یابد.

سطح مصرف: به طور مشخص معلوم نشده است (میزان واحد آنزیمی به ازای هر واحد ماده خشک).

نسبت سود به هزینه: 3-2 به 1 (طبق داده های کشور کانادا).

راهکار تغذیه ای: برای بهبود الیاف، 12 ساعت قبل از تغذیه جیره، آنزیم را اسپری کنید تا مؤثرتر باشد. شاید بر اساس تفاوت در جیره ها مصرف مشخص شده باشد.

وضعیت: توصیه شده است.

آنزیم های مخصوص نشاسته و حاوی آمیلاز

آنزیم های مهم در هضم کربوهیدراتها هستند که نشاسته را به قندهای ساده تر مانند مالتوز و گلوکز تجزیه می کنند. در تغذیه گاوهای شیری، آمیلاز نقش مهمی در بهبود هضم نشاسته و افزایش بهره وری غذایی دارد.

نقش:

– بهبود هضم نشاسته. نشاسته موجود در غلات (ذرت، جو، گندم) به‌راحتی در شکمبه تخمیر نمی‌شود. آنزیم‌های آمیلاز به تجزیه بهتر نشاسته کمک می‌کنند و قابلیت هضم آن را افزایش می‌دهند.

– افزایش تولید اسیدهای چرب فرار (VFA). تجزیه بهتر نشاسته منجر به تولید بیشتر پروپیونات در شکمبه می‌شود که پیش‌ساز گلوکز در کبد است و برای تولید شیر ضروری است.

– کاهش اختلالات متابولیکی. هضم ناکامل نشاسته می‌تواند منجر به اسیدوز شکمبه‌ای شود. آنزیم‌های آمیلاز با بهبود هضم، از تجمع سریع اسیدهای چرب فرار و کاهش pH شکمبه جلوگیری می‌کنند.

– افزایش بازده خوراک. با تجزیه مؤثرتر نشاسته، انرژی بیشتری برای گاو فراهم می‌شود که منجر به افزایش تولید شیر و بهبود وضعیت بدنی دام می‌شود.

– کمک به هضم نشاسته عبوری (Bypass Stratch). بخشی از نشاسته (به‌ویژه در ذرت) از شکمبه عبور می‌کند و در روده کوچک هضم می‌شود. آنزیم‌های آمیلاز می‌توانند به هضم این نشاسته در روده کمک کنند و جذب گلوکز را افزایش دهند.

سطح مصرف: 300kNU به ازای هر کیلوگرم ماده خشک مصرفی.

kNU برابر است با حدود 6 واحد سرالفا (Ceralpha) با استفاده از روش اندازه گیری بین المللی مگازایم.

نسبت سود به هزینه: 3 به 1 (طبق داده های دانشگاه ویسکانسین).

راهکار تغذیه ای: با بهبود مصرف نشاسته، میزان احتیاج به مصرف ذرت کم می شود و می توان آن را با منابع ارزان تر کربوهیدرات قابل تخمیر در شکمبه جایگزین کرد.

وضعیت: توصیه شده است.

ترکیبات اسانس های معطر (روغن دارچین-Cinnamon، روغن میخک-Clove و یا روغن سیر

اسانس‌های معطر ترکیبات فرار و معطری هستند که از گیاهان استخراج می‌شوند و معمولاً شامل ترکیبات زیر هستند: ترپن‌ها (مانند لیمونن، پینن)، فنول‌ها (مانند اوژنول، تیمول، کارواکرول)، آلدهیدها (مانند سینامالدهید)، کتون‌ها (مانند منتون)، الکل‌ها (مانند منتول، لینالول). این ترکیبات دارای خواص ضدمیکروبی، ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و محرک سیستم گوارش هستند.

اسانس‌های پرکاربرد در جیره گاو شیری: اوژنول (در میخک و دارچین) ضد میکروب و بهبود هضم. سینامالدهید (در دارچین) تنظیم تخمیر شکمبه. تیمول و کارواکرول (در آویشن و پونه) افزایش قابلیت هضم فیبر. لیمونن (در مرکبات) بهبود اشتها و عملکرد شیردهی.

نقش:

– بهبود هضم و جذب مواد مغذی. افزایش فعالیت آنزیم‌های گوارشی و تحریک رشد باکتری‌های مفید شکمبه. کاهش تخمیر نامطلوب و کاهش تولید متان (کمک به محیط زیست و افزایش بازده انرژی).

– تنظیم میکروفلور شکمبه. مهار باکتری‌های مولد اسید لاکتیک (جلوگیری از اسیدوز شکمبه). افزایش باکتری‌های تجزیه‌کننده فیبر (بهبود استفاده از علوفه).

– افزایش عملکرد تولید شیر. بهبود متابولیسم انرژی و پروتئین، افزایش تولید شیر و ترکیبات آن (چربی و پروتئین شیر).

– تقویت سیستم ایمنی. خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی، کاهش استرس اکسیداتیو و بیماری‌ها.

– جایگزین آنتی‌بیوتیک‌ها و افزودنی‌های مصنوعی. استفاده به عنوان محرک رشد طبیعی و کاهش مقاومت آنتی‌بیوتیکی.

سطح مصرف: 0.5 تا 1.5 گرم در روز (مقادیر بیشتر می تواند اثر منفی داشته باشد).

نسبت سود به هزینه: 7 به 1 (طبق داده های دانشگاه ویسکانسین).

راهکار تغذیه ای: سبب افزایش تولید اسید پروپیونیک و بازده خوراک دام می شود.

وضعیت: تحت آزمایش.

محرک سامانه ایمنی Immune Stimulation (omnigen AF- brand name)

محرک سامانه ایمنی (Immunostimulant) به موادی اطلاق می‌شود که توانایی تقویت و فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن را دارند. این مواد با تحریک سلول‌های ایمنی (مانند ماکروفاژها، لنفوسیت‌ها و آنتی‌بادی‌ها) به افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها کمک می‌کنند.

انواع محرک‌های سامانه ایمنی مورد استفاده در تغذیه گاو شیری:

– پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها (مانند مخمرهای زنده و فروکتوالیگوساکاریدها)

– اسیدهای آلی (مانند اسید بوتریک و اسید پروپیونیک)

– مواد گیاهی و عصاره‌های طبیعی (مانند سیر، اکیناسه، آویشن)

– مواد معدنی مانند سلنیوم، روی و ویتامین‌های E و C (به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های قوی)

– بتاگلوکان‌ها و مانان الیگوساکاریدها

نقش: با بهبود سامانه ایمنی گاو بر عملکرد دستگاه ایمنی اثر می گذارد و از طریق تغییر در فعالیت نوتروفیل ها شامل مهاجرت آنها از طریق L-Selectin، عمل فاگوسیتوز و واکنش های سوختی اکسیداتیو سبب کاهش شمار میزان سلول های بدنی و افزایش تولید شیر می شوند. می توان از آنها برای کاهش خونریزی های داخلی یا خونریزی گوارشی استفاده کرد.

– تقویت سیستم ایمنی و کاهش بیماری‌ها. کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های متابولیک (مانند کتوز، اسیدوز شکمبه)، بهبود مقاومت در برابر عفونت‌های باکتریایی (مانند ورم پستان) و ویروسی

– بهبود عملکرد تولیدی. افزایش تولید شیر به دلیل کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب، بهبود کیفیت شیر (کاهش سلول‌های سوماتیک)

– کاهش اثرات استرس. کمک به مقابله با استرس گرمایی یا استرس زایمان، بهبود بازدهی غذایی با کاهش انرژی مصرفی برای مقابله با بیماری‌ها

– بهبود سلامت دستگاه گوارش. تقویت میکروبیوم شکمبه و روده، افزایش جذب مواد مغذی

سطح مصرف: 56 گرم در روز.

نسبت سود به هزینه: 7 به 1 در اوایل شیردهی و 3 به 1 در کل دوره شیردهی.

زمان مصرف: دوره خشکی گاوها تا 60 روز پس از زایمان.

وضعیت: توصیه شده است.

اکسید منیزیم

اکسید منیزیم (MgO) یک ترکیب شیمیایی است که به صورت پودر سفید رنگ وجود دارد و به عنوان منبع منیزیم در تغذیه دام، به ویژه گاوهای شیری استفاده می شود. منیزیم یک ماده معدنی ضروری برای سلامت و عملکرد متابولیک گاوهاست.

نقش: قلیا کننده است (سبب افزایش PH شکمبه می شود) و سبب بهبود جذب متابولیت های خون توسط غدد پستانی و افزایش درصد چربی شیر می شود.

– پیشگیری از کمبود منیزیم (تتانی یا تب شیر). کمبود منیزیم میتواند منجر به هیپومنیزیمی (کمبود منیزیم خون) شود که در گاوهای شیری به شکل تتانی یا تب شیر ظاهر می شود و با علائمی مانند تحریک پذیری، لرزش عضلات و حتی مرگ همراه است. افزودن اکسید منیزیم به جیره غذایی از این عارضه جلوگیری می کند.

– تنظیم متابولیسم کلسیم و فسفر. منیزیم در جذب و متابولیسم کلسیم و فسفر نقش دارد و به پیشگیری از تب شیر (کاهش کلسیم خون پس از زایمان) کمک می کند.

– بهبود سلامت شکمبه. منیزیم در حفظ pH مناسب شکمبه مؤثر است و به هضم بهتر فیبر و تولید اسیدهای چرب فرار (منبع انرژی گاو) کمک می کند.

– افزایش تولید شیر و کیفیت آن. تأمین منیزیم کافی باعث بهبود عملکرد آنزیمها و هورمونهای مرتبط با تولید شیر می شود.

– کاهش استرس گرمایی. منیزیم به عنوان یک الکترولیت، در تنظیم تعادل آب و الکترولیتها نقش دارد و می تواند در کاهش اثرات استرس گرمایی مؤثر باشد.

سطح مصرف: معمولاً ۰.۲ تا ۰.۴ درصد از ماده خشک جیره را تشکیل می دهد. در دوره انتقال (قبل و بعد از زایمان) نیاز به منیزیم افزایش مییابد و ممکن است تا ۰.۵ درصد جیره نیز استفاده شود.

نسبت سود به هزینه: اطلاعاتی در دسترس نیست.

راهکار تغذیه ای: همراه بافرهای سدیم دار (با نسبت 2 تا 3 قسمت بی کربنات سدیم و 1 قسمت اکسید منیزیم).

وضعیت: به عنوان منبع منیزیم و استفاده به همراه بی کربنات توصیه شده است.

تفاوت اکسید منیزیم با سایر منابع منیزیم:

– حلالیت پایین در آب. اکسید منیزیم در مقایسه با سولفات منیزیم (منیزیم سولفات) جذب کمتری دارد، اما به دلیل قیمت پایینتر و پایداری بیشتر، در جیره گاوها رایج است.

– منیزیم کلاته (مانند منیزیم پروپیونات) جذب بهتری دارد اما گرانتر است. در نتیجه، اکسید منیزیم یک مکمل مقرون به صرفه و ضروری در تغذیه گاوهای شیری است که از کمبود منیزیم جلوگیری کرده و سلامت و تولید شیر را بهبود می بخشد.

متیونین – هیدروکسی آنالوگ

هیدروکسی آنالوگ (Hydroxy Analog) یا هیدروکسی مشتق‌شده از متیونین (HMB یا HMA) یک فرم شیمیایی اصلاح‌شده از اسید آمینه متیونین است که در تغذیه دام، به ویژه گاوهای شیری، استفاده می‌شود. این ترکیب به‌عنوان یک منبع متیونین محافظت‌شده (Rumen-Protected Methionine) عمل می‌کند و نقش مهمی در بهبود تولید و کیفیت شیر دارد.

نقش:

– تأمین اسید آمینه محدودکننده (متیونین). متیونین یکی از اسیدهای آمینه ضروری است که گاوهای شیری به‌دلیل نیاز بالا برای تولید پروتئین شیر (کازیین) اغلب با کمبود آن مواجه می‌شوند. هیدروکسی آنالوگ متیونین (HMB) در شکمبه (رومین) تجزیه نمی‌شود و به روده کوچک می‌رسد، جایی که جذب و به متیونین فعال تبدیل می‌شود.

– بهبود تولید شیر و ترکیبات آن. افزایش متیونین در جیره منجر به سنتز بهتر پروتئین شیر و افزایش درصد چربی و پروتئین شیر می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از HMB می‌تواند تولید شیر را تا ۱-۲ کیلوگرم در روز افزایش دهد.

– بهبود سلامت کبد و متابولیسم. متیونین در فرآیندهای سم‌زدایی کبد و سنتز گلوتاتیون (یک آنتی‌اکسیدان مهم) نقش دارد. کاهش خطر کبد چرب و بهبود عملکرد ایمنی در گاوهای شیری.

– بهبود بازده خوراک. با تأمین اسید آمینه ضروری، هیدروکسی آنالوگ به استفاده کارآمدتر از پروتئین جیره کمک می‌کند.

– کاهش دفع نیتروژن. با افزایش بهره‌وری متیونین، دفع نیتروژن از طریق ادرار و مدفوع کاهش می‌یابد که برای محیط زیست مفید است.

سطح مصرف: 30 گرم در روز.

نسبت سود به هزینه: 2 به 1.

راهکار تغذیه ای: در اول دوره شیردهی به گاوهایی که سطح بالایی از کنسانتره و میزان پروتئین محدود در جیره مصرف می نمایند، تغذیه شود. هیدروکسی آنالوگ (HMB) در مقایسه با DL-Methionine یا متیونین پوشش‌دار، قابلیت جذب بالاتری در روده دارد و کمتر تحت تأثیر pH شکمبه قرار می‌گیرد. استفاده از هیدروکسی آنالوگ متیونین در جیره گاوهای شیری به‌ویژه در دوره اوج شیردهی، می‌تواند تولید شیر، کیفیت آن و سلامت گاو را بهبود بخشد. این مکمل به‌عنوان یک منبع کارآمد و پایدار از متیونین، جایگاه ویژه‌ای در تغذیه گاوهای پرتولید دارد.

وضعیت: توصیه شده است.

موننسین (با نام تجاری موننسین)

موننسین (Monensin) یک یونوفور است که به طور گسترده در تغذیه گاو شیری و پرواری استفاده می شود. این ترکیب توسط باکتری Streptomyces cinnamonensis تولید می شود و به عنوان یک افزودنی خوراکی برای بهبود بازدهی تغذیه و سلامت دام مورد استفاده قرار می گیرد.

نقش:

– تنظیم جمعیت میکروبی شکمبه. موننسین با تأثیر بر باکتریهای شکمبه، جمعیت میکروارگانیسمهای تولیدکننده اسید لاکتیک را کاهش می دهد و از اسیدوز شکمبه جلوگیری می کند. باکتریهای گرم مثبت (مانند Streptococcus bovis) را مهار کرده و جمعیت باکتریهای مفید شکمبه (مانند Megasphaera elsdenii) را افزایش می دهد.

– بهبود بازدهی انرژی. با کاهش تولید گاز متان، انرژی هدررفته در فرآیند تخمیر شکمبه را کاهش می دهد. تولید پروپیونات (اسید چرب فرار مفید) را افزایش می دهد که منبع انرژی کارآمدتری برای گاو است.

– کاهش بروز بیماریهای متابولیک. از کتوز و اسیدوز تحت حاد (SARA) جلوگیری می کند. با کاهش تجمع چربی در کبد، به سلامت متابولیک گاوهای شیری در دوره انتقال (قبل و بعد از زایش) کمک می کند.

– افزایش تولید شیر و بهبود ترکیبات آن. در برخی موارد، منجر به افزایش تولید شیر با کیفیت بهتر (چربی و پروتئین مطلوبتر) می شود.

– کنترل کوکسیدیوز. موننسین دارای خاصیت ضدکوکسیدیایی است و از عفونتهای انگلی در گوساله ها و گاوهای شیری جلوگیری می کند.

سطح مصرف: 11 تا 22 گرم به ازای هر تن ماده خشک مصرفی (250 تا 400 میلی گرم در روز به ازاء هر رأس گاو). مصرف بیش از حد ممکن است باعث مسمومیت (بی اشتهایی، اسهال و حتی مرگ) شود. در برخی کشورها، استفاده از موننسین در گاو شیری محدودیتهایی دارد و باید طبق دستورالعمل های دامپزشکی استفاده شود.

نسبت سود به هزینه: 5 به 1.

راهکار تغذیه ای: موننسین را در جیره گاوهای خشک برای کاهش بیماری های متابولیکی و در جیره گاوهای شیرده برای بهبود بازده خوراک مصرف کنید و در عین حال ترکیب شیر را تحت نظر داشته باشید تا سطح مطلوب مصرف موننسین را در کنترل داشته باشید.

جایگزین های احتمالی: سایر یونوفورها مانند لاسالوسید (Lasalocid) یا افزودنی های طبیعی مانند عصارههای گیاهی و پروبیوتیک ها ممکن است اثرات مشابهی داشته باشند. در کل، موننسین یک افزودنی مؤثر در جیره گاو شیری است که با بهبود سلامت شکمبه و متابولیسم انرژی، بهره وری تولید را افزایش می دهد.

نیاسین B3 ,nicotinic acid and nicotin- amide

نیاسین (Niacin) که به عنوان ویتامین B3 نیز شناخته می‌شود، یکی از ویتامین‌های محلول در آب است که نقش مهمی در متابولیسم انرژی، سنتز اسیدهای چرب و سلامت عمومی دام دارد. این ویتامین در دو فرم اسید نیکوتینیک و نیکوتینامید وجود دارد و برای گاو شیری به‌ویژه در دوره‌های انتقال (مانند نزدیک به زایمان و اوایل شیردهی) بسیار حائز اهمیت است.

نقش:

– متابولیسم انرژی. نیاسین بخشی از کوآنزیم‌های NAD (نیکوتینامید آدنین دینوکلئوتید) و NADP است که در واکنش‌های اکسیداسیون-احیا و تولید انرژی نقش دارند. به گاوها کمک می‌کند تا از چربی‌های بدن برای تولید انرژی استفاده کنند (به‌ویژه در دوره‌های منفی انرژی پس از زایمان).

– کاهش کتوز و بهبود سلامت کبد. با افزایش استفاده از اسیدهای چرب، نیاسین از تجمع چربی در کبد (کبد چرب) و بروز کتوز جلوگیری می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌دهی نیاسین (به‌ویژه با دوز ۶ تا ۱۲ گرم در روز) می‌تواند سطح بتا-هیدروکسی بوتیرات (BHB) را در خون کاهش دهد.

– بهبود عملکرد شکمبه. نیاسین ممکن است بر جمعیت میکروبی شکمبه تأثیر بگذارد و تولید پروپیونات (اسید چرب فرار مهم برای سنتز گلوکز) را افزایش دهد. همچنین به حفظ pH شکمبه کمک می‌کند و از اسیدوز تحت‌حاد جلوگیری می‌نماید.

– تنظیم دمای بدن (ضد گرمازدگی). نیاسین باعث گشاد شدن عروق خونی پوست می‌شود و به خنک‌سازی بدن گاو در شرایط استرس گرمایی کمک می‌کند.

افزایش تولید شیر و کیفیت آن. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مکمل نیاسین می‌تواند تولید شیر را به‌ویژه در گاوهای پرتولید افزایش دهد. همچنین ممکن است بر ترکیبات شیر مانند پروتئین و چربی تأثیر مثبت بگذارد.

سطح مصرف: 6 گرم به صورت حفاظت نشده (قبل از زایمان)، 12 گرم حفاظت نشده به ازای هر رأس گاو (بعد از زایمان) یا 3 گرم حفاظت شده (1 گرم حفاظت شده جایگزین 8 گرم نیاسین حفاظت نشده) و 3 گرم حفاظت نشده برای بهبود عملکرد شکمبه.

نسبت سود به هزینه: 3 به 1 (در سطح 12 گرم).

راهکار تغذیه ای: پیش از زایمان (۲ تا ۳ هفته قبل) به مقدار ۶ تا ۱۲ گرم در روز. پس از زایمان به مقدار ۱۲ تا ۲۴ گرم در روز (بسته به شرایط گاو). توجه: نیاسین در دوزهای بالا ممکن است باعث گرگرفتگی (vasodilation) شود، اما گاوها به مرور به آن عادت می‌کنند. نیاسین یک مکمل مفید برای گاوهای شیری به‌ویژه در دوره انتقال است که با بهبود متابولیسم انرژی، کاهش کتوز و حمایت از سلامت کبد، عملکرد تولیدمثلی و شیردهی را بهینه می‌کند. با این حال، مشورت با دامپزشک یا متخصص تغذیه دام برای تنظیم دقیق دوز ضروری است.

وضعیت: توصیه شده است.

پری بیوتیک ها (غیرزنده)

پریبیوتیک غیر زنده (Non-viable Prebiotic) به ترکیباتی غیرزنده و غیرقابل متابولیسم اشاره دارد که به عنوان غذای اختصاصی برای باکتری‌های مفید روده (پروبیوتیک‌ها) عمل می‌کنند و رشد یا فعالیت آن‌ها را تحریک می‌کنند. این ترکیبات معمولاً شامل الیگوساکاریدها، فیبرهای خاص یا سایر مواد مقاوم به هضم هستند که توسط میزبان جذب نمی‌شوند، اما توسط میکروب‌های مفید روده تخمیر می‌گردند.

منابع رایج پریبیوتیک غیر زنده در تغذیه گاو شیری:

– مانان الیگوساکاریدها (MOS). (مانند مخمر ساکارومایسس سرویزیا).

– فروکتوالیگوساکاریدها (FOS). (در گیاهانی مانند کاسنی و سیر یافت می‌شود).

– گالاکتوالیگوساکاریدها (GOS). اینولین (در ریشه کاسنی و کنگر فرنگی وجود دارد).

نقش:

– تقویت میکروبیوم روده. پریبیوتیک‌ها با تحریک رشد باکتری‌های مفید (مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم) به تعادل میکروبیولوژیکی روده کمک می‌کنند و از رشد باکتری‌های مضر (مانند E. coli و سالمونلا) جلوگیری می‌کنند.

– بهبود سلامت گوارش. تخمیر پریبیوتیک‌ها در شکمبه و روده بزرگ منجر به تولید اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر (SCFA) مانند استات، پروپیونات و بوتیرات می‌شود که منبع انرژی برای سلول‌های روده هستند و سلامت مخاط روده را بهبود می‌بخشند.

– تقویت سیستم ایمنی. پریبیوتیک‌ها با افزایش جمعیت میکروب‌های مفید، پاسخ ایمنی را تقویت کرده و خطر التهاب و بیماری‌های متابولیک (مانند اسیدوز شکمبه‌ای یا کتوز) را کاهش می‌دهند.

– بهبود عملکرد تولیدی. با افزایش جذب مواد مغذی و کاهش تنش‌های متابولیکی، پریبیوتیک‌ها می‌توانند بر تولید شیر، کیفیت شیر (چربی و پروتئین) و بازده خوراک تأثیر مثبت بگذارند.

– کاهش نیاز به آنتی‌بیوتیک‌ها. با بهبود فلور میکروبی روده، پریبیوتیک‌ها می‌توانند جایگزین مناسبی برای آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد باشند و به کاهش مقاومت آنتی‌بیوتیکی کمک کنند.

سطح مصرف: نسبت به نوع شرکت یا محصول متفاوت است.

نسبت سود به هزینه: اطلاعاتی در دسترس نیست.

راهکار تغذیه ای: مورد تغذیه گوساله ها و حیواناتی قرار گیرد که در معرض باکتری های مضر در دستگاه گوارش هستند. پریبیوتیک‌های غیر زنده با تغذیه انتخابی میکروب‌های مفید روده، سلامت گوارش، ایمنی و عملکرد گاو شیری را بهبود می‌بخشند و جایگزینی مؤثر برای آنتی‌بیوتیک‌ها محسوب می‌شوند. استفاده از آن‌ها در جیره گاوهای شیری می‌تواند به بهره‌وری بیشتر و کاهش هزینه‌های دامپروری کمک کند.

وضعیت: تحت آزمایش.

پروبیوتیک ها (باکتری های زنده)  Bacterial direct-fed microbes

پریبیوتیک زنده به میکروارگانیسم های مفید زنده یا ترکیباتی گفته می شود که رشد باکتریهای مفید روده را تحریک می کنند و نقش مهمی در تغذیه گاو شیری دارند.

منابع رایج پروبیوتیک های زنده: پروبیوتیک ها. مخمرهای زنده (مانند Saccharomyces cerevisiae)، باکتریهای اسیدلاکتیک. پریبیوتیک ها. مانان الیگوساکاریدها (MOS)، اینولین، فروکتوالیگوساکاریدها (FOS).

نقش:

– بهبود هضم و جذب مواد مغذی. افزایش تجزیه فیبر و تولید اسیدهای چرب فرار (مانند استات، پروپیونات و بوتیرات) که منبع انرژی گاو هستند. بهبود هضم نشاسته و پروتئین.

– تقویت سیستم ایمنی. کاهش باکتری های بیماری زا (مانند اشرشیاکلی و سالمونلا) از طریق رقابت برای جایگاه اتصال در روده. تحریک تولید آنتی بادیها و ماکروفاژها.

– کاهش مشکلات متابولیکی. کاهش خطر اسیدوز شکمبه با تنظیم pH و افزایش جمعیت باکتری های تجزیه کننده لاکتات. کاهش نفخ و اختلالات گوارشی.

– افزایش تولید شیر و کیفیت آن. بهبود بازده خوراک و افزایش تولید شیر. کاهش سلول های سوماتیک شیر (بهبود سلامت پستان).

– کاهش نیاز به آنتی بیوتیک ها. با تقویت میکروبیوم سالم، از بروز عفونت ها جلوگیری می کند.

سطح مصرف: به طور مشخص تعریف نشده است.

نسبت سود به هزینه: اطلاعاتی در دسترس نیست.

راهکار تغذیه ای: به گوساله هایی که از جیره مایع استفاده نموده گاوهای انتقالی، گاوهای مصرف کننده سطح بالای نشاسته کربوهیدرات و در شرایط تنش تغذیه شود. استفاده از پریبیوتیکها و پروبیوتیکها در تغذیه گاو شیری می تواند سلامت گوارش، عملکرد تولیدمثلی و تولید شیر را بهبود بخشد و از بیماریهای متابولیک جلوگیری کند.

وضعیت: تحت ارزیابی برای گاوها و توصیه شده برای گوساله های شیرخوار.

پروپیلین گلیکول

پروپیلن گلیکول (Propylene Glycol) یک ترکیب شیمیایی آلی با فرمول C₃H₈O₂ است که به عنوان یک مایع بی بو، بی رنگ و شیرین مزه شناخته می شود. این ماده در صنایع مختلف از جمله غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی و نیز در تغذیه دام استفاده می شود.

نقش:

– منبع انرژی سریع. پروپیلن گلیکول در شکمبه گاو به پروپیونات (یک اسید چرب فرار) تبدیل می شود که یک پیش ساز مهم برای تولید گلوکز در کبد است. این ماده به گاوهای شیری به ویژه در دوره انتقال (close-up) و اوایل شیردهی کمک می کند تا از کمبود انرژی (کتوﺯ) جلوگیری شود.

– پیشگیری و درمان کتوز (Ketosis). در گاوهای شیری پس از زایمان، نیاز به گلوکز به شدت افزایش می یابد و در صورت کمبود انرژی، بدن از چربی ها استفاده می کند که منجر به تولید اجسام کتونی و بروز کتوز می شود. پروپیلن گلیکول با افزایش تولید گلوکز، از تجمع کتونها جلوگیری کرده و به درمان کتوز کمک می کند.

– بهبود عملکرد تولیدمثلی. با تأمین انرژی کافی، پروپیلن گلیکول می تواند به بهبود باروری و کاهش مشکلات پس از زایمان کمک کند.

– کاهش استرس گرمایی. در برخی موارد، این ترکیب به عنوان یک مکمل در جیره گاوها در شرایط استرس گرمایی استفاده می شود تا انرژی مورد نیاز را تأمین کند.

سطح مصرف: ۲۲۵ تا ۵۰۰ گرم در روز به ازای هر رأس گاو. در گاوهای مبتلا به کتوز، دوزهای بالاتر (تا ۱ لیتر در روز) ممکن است توسط دامپزشک توصیه شود.

نسبت سود به هزینه: اطلاعاتی در دسترس نیست.

راهکار تغذیه ای: می‌توان آن را مستقیماً به گاو خوراند یا با خوراک مخلوط کرد. مصرف آن را به صورت مایع، یک هفته قبل از زایمان (نقش پیش گیری) یا پس از زایمان با مشاهده علائم کتوز شروع کنید. نقش درمانی تأثیرگذاری شکل غیرمایع آن به اندازه تأثیر شکل مایع نیست. مصرف بیش از حد ممکن است باعث اسهال یا مشکلات گوارشی شود.

وضعیت: توصیه شده است.

افزودنیهای باکتری های سیلاژ

افزودنی‌های باکتریایی در سیلو (سیلاژ) برای بهبود فرآیند تخمیر، افزایش کیفیت و پایداری سیلو استفاده می‌شوند. این افزودنی‌ها معمولاً شامل باکتری‌های اسیدلاکتیک (LAB – Lactic Acid Bacteria) و سایر میکروارگانیسم‌های مفید هستند که به سرعت pH سیلو را کاهش داده و از رشد باکتری‌ها و قارچ‌های نامطلوب جلوگیری می‌کنند.

انواع افزودنی‌های باکتریایی سیلو:

– باکتری‌های اسیدلاکتیک (LAB). رایج‌ترین نوع افزودنی‌های باکتریایی هستند. گونه‌های متداول: Lactobacillus plantarum, Lactobacillus buchneri, Enterococcus faecium, Pediococcus spp. عملکرد: تبدیل سریع قندهای گیاه به اسیدلاکتیک و کاهش pH (۴-۳.۵). جلوگیری از فساد هوازی و رشد کپک‌ها و مخمرها پس از باز کردن سیلو.

– باکتری‌های تولیدکننده اسید استیک (مانند Lactobacillus buchneri). اسید استیک تولید می‌کنند که از فساد هوازی (پس از باز شدن سیلو) جلوگیری می‌کند. مناسب برای سیلوهای با قند کم (مانند ذرت علوفه‌ای).

– آنزیم‌های تجزیه‌کننده فیبر (سلولاز و همی‌سلولاز). همراه با باکتری‌ها استفاده می‌شوند تا فیبر گیاه را به قندهای تخمیرپذیر تبدیل کنند. باعث بهبود تخمیر و افزایش قابلیت هضم علوفه می‌شوند.

– مخمرهای مفید (مانند Saccharomyces cerevisiae). برخی مخمرها برای بهبود تخمیر و کاهش فساد هوازی استفاده می‌شوند.

نقش: تحریک تخمیر سیلاژ، کاهش تلفات مواد مغذی (کاهش پروتئین تجزیه‌شده و هدررفت انرژی)، جلوگیری از فساد میکروبی و کپک‌زدگی، بهبود کیفیت سیلو (طعم بهتر، قابلیت هضم بالاتر)، کاهش فساد هوازی (پس از باز کردن درب سیلو)، کاهش افت ماده خشک، کاهش دمای سیلاژ، افزایش قابلیت هضم خوراک، بهبود پایداری سطحی سیلاژ و تقویت اسیدهای چرب (اسید لاکتیک) در سیلاژ علوفه.

سطح مصرف: مقدار ۱۰۰،۰۰۰ واحد تشکیل دهنده کلنی (CFU) در هر گرم علوفه تازه شامل باکتری های لاکتوباسیلوس پلانتروم، لاکتوباسیلوس بوچنری، لاکتوباسیلوس اسیدی لاکتی، پدیوکوکوس سرویسیا، پدیوکوکوس پنتاکوکوس، استرپتوکوکوس فاسیوم یا ترکیبی از این باکتری ها.

نسبت سود به هزینه: ۳ به ۱ بازیابی (خوراک) تا ۷ به ۱ برای بهبود شیر.

راهکار تغذیه ای: این افزودنی‌ها به صورت پودر یا مایع هستند و معمولاً قبل از سیلو کردن، روی مواد علوفه‌ای پاشیده می‌شوند. دوز مصرف بستگی به نوع محصول و دستورالعمل سازنده دارد.

وضعیت: توصیه شده است.

بنتونیت سدیم

بنتونیت سدیم یک نوع رس طبیعی است که عمدتاً از مونت موریلونیت (یک نوع کانی رسی) تشکیل شده و به دلیل خاصیت جذب آب و تورم پذیری بالا شناخته می‌شود. این ماده دارای بار منفی است و می‌تواند کاتیون‌هایی مانند سدیم، کلسیم و منیزیم را جذب کند. بنتونیت سدیم به دلیل خواص منحصر به فردش، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف از جمله تغذیه دام و طیور دارد.

نقش: یک ماده معدنی رسی است که به عنوان بایندر استفاده شده، سبب تغییر در الگوی اسیدهای چرب فرار (VFA) شکمبه و سرعت عبور و تبادل آنیون های معدنی می شود. گزارش های مزرعه ای ادعا دارند که با سموم قارچی ترکیب می شوند. توسط FDA تائید نشده است.

– جذب سموم و جلوگیری از مسمومیت. بنتونیت سدیم توانایی جذب مایکوتوکسین‌ها (سموم قارچی موجود در خوراک) و سایر ترکیبات مضر را دارد و از بروز مسمومیت در گاو جلوگیری می‌کند. همچنین می‌تواند آمونیاک و فلزات سنگین را در دستگاه گوارش خنثی کند.

– بهبود هضم و جذب مواد مغذی. با افزایش زمان ماندگاری غذا در دستگاه گوارش، جذب مواد مغذی مانند پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی را بهبود می‌بخشد. به دلیل خاصیت بافری، pH شکمبه را تثبیت کرده و از اسیدوز جلوگیری می‌کند.

– کاهش اسهال و مشکلات گوارشی. بنتونیت سدیم با جذب آب اضافی در روده، به درمان اسهال در گوساله‌ها و گاوهای شیری کمک می‌کند. همچنین باعث تشکیل مدفوع فشرده‌تر و کاهش رطوبت کود می‌شود.

– افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت آن. برخی مطالعات نشان داده‌اند که افزودن بنتونیت سدیم به جیره گاوهای شیری می‌تواند تولید شیر را افزایش دهد. همچنین ممکن است باعث کاهش سلول‌های سوماتیک در شیر شود که نشان‌دهنده بهبود سلامت پستان است.

– بهبود کیفیت خوراک و کاهش هدررفت آن. به عنوان یک ماده چسباننده در تولید پلت‌های خوراک دام استفاده می‌شود و از هدررفت مواد مغذی جلوگیری می‌کند. گرد و غبار خوراک را کاهش می‌دهد که برای سلامت تنفسی گاوها مفید است.

– کاهش انتشار گاز متان (مفید برای محیط زیست). برخی تحقیقات نشان می‌دهند که بنتونیت سدیم می‌تواند تولید متان در شکمبه را کاهش دهد که برای محیط زیست مفید است.

سطح مصرف: ۴۵۰ تا ۷۰۰ گرم در روز برای اثرگذاری در سطح شکمبه و ۱۱۰ گرم برای اثر بر سموم قارچی.

نسبت سود به هزینه: اطلاعاتی در دسترس نیست.

راهکار تغذیه ای: تغذیه در شرایطی که جیره حاوی غلات زیادی است، قوام مدفوع کم است. کپک در جیره وجود دارد، درصد چربی شیر کم است و گاو دچار گنده خواری شده است.

وضعیت: توصیه شده است.

بی کربنات سدیم / سسکوئی کربنات سدیم

بی‌کربنات سدیم (NaHCO₃)، که به عنوان جوش شیرین نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی قلیایی است که در صنایع غذایی، پزشکی و کشاورزی کاربرد گسترده‌ای دارد. این ماده به طور طبیعی در بدن موجودات زنده نیز یافت می‌شود و نقش مهمی در تنظیم pH ایفا می‌کند.

نقش:

– تنظیم pH شکمبه و پیشگیری از اسیدوز. گاوهایی که با جیره‌های پرکربوهیدرات (مانند غلات) تغذیه می‌شوند، ممکن است دچار اسیدوز شکمبه شوند، زیرا باکتری‌های شکمبه اسید لاکتیک تولید می‌کنند و pH را کاهش می‌دهند. بی‌کربنات سدیم با خنثی‌سازی اسیدها، pH شکمبه را در محدوده مطلوب (۶.۲ تا ۶.۸) حفظ می‌کند و از اختلالات گوارشی جلوگیری می‌کند.

– بهبود هضم و جذب مواد مغذی. محیط قلیایی ایجاد شده توسط بی‌کربنات سدیم، فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید شکمبه را افزایش می‌دهد و تجزیه فیبر و سلولز را بهبود می‌بخشد. این امر منجر به افزایش تولید شیر در گاوهای شیری و افزایش وزن در گاوهای پرواری می‌شود.

– کاهش استرس گرمایی. در فصل گرما، گاوها ممکن است دچار اختلالات متابولیک ناشی از تعریق و تنفس سریع شوند که باعث کاهش بی‌کربنات خون و اسیدوز می‌گردد. افزودن بی‌کربنات سدیم به جیره، تعادل اسید-باز را حفظ کرده و اثرات منفی استرس گرمایی را کاهش می‌دهد.

– بهبود کیفیت شیر. استفاده از بی‌کربنات سدیم می‌تواند از کاهش چربی شیر (ناشی از اسیدوز) جلوگیری کند و کیفیت شیر را حفظ نماید.

– جایگزین بخشی از نمک طعام. بی‌کربنات سدیم می‌تواند به عنوان منبع سدیم در جیره استفاده شود و تعادل الکترولیت‌ها را بهبود بخشد.

سطح مصرف: گاوهای شیری ۱۵۰ تا ۲۵۰ گرم در روز (معادل ۰.۷۵ تا ۱.۵٪ از ماده خشک جیره).گاوهای پرواری ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم در روز. در موارد استرس گرمایی یا جیره‌های پرغله، مقدار مصرف ممکن است افزایش یابد. مصرف بیش از حد بی‌کربنات سدیم می‌تواند باعث قلیایی شدن خون و اختلالات متابولیک شود. بهتر است به تدریج به جیره اضافه شود تا گاوها به آن عادت کنند. در گاوهای خشک یا گاوهای با جیره علوفه‌ای بالا، نیاز به بی‌کربنات سدیم کمتر است. در صورت نیاز به تنظیم دقیق جیره، مشاوره با یک متخصص تغذیه دام توصیه می‌شود.

نسبت سود به هزینه: ۴ به ۱ تا ۱۲ به ۱.

راهکار تغذیه ای: مصرف این بافرها در جیره های حاوی سیلاژ ذرت بالا (بیش از ۶۰ درصد كل علوفه مصرفی)، جیره های مرطوب (بیش از ۵۵ درصد رطوبت)، جیره های حاوی الیاف کم (کمتر از ۱۹ درصد (ADF)، مصرف محدود علوفه خشک کمتر از 2.5 کیلوگرم)، علوفه خیلی خرد شده (بیش از ۵۰ درصد در غربال پائینی جعبه جداسازی پنسیلوانیا)، مخلوط های پلت شده، تغذیه ناگهانی کنسانتره و تحت شرایط تنش گرمایی باید انجام گیرد.

وضعیت: توصیه شده است.

کشت مخمری و مخمر

مخمر (Yeast) یک میکروارگانیسم تک سلولی از گروه قارچ‌ها است که به‌طور گسترده در صنایع غذایی، دارویی و خوراک دام استفاده می‌شود. کشت مخمر به فرآیند رشد و تکثیر این میکروارگانیسم در شرایط کنترل‌شده (مانند محیط کشت حاوی منابع کربوهیدراتی، نیتروژن و مواد معدنی) اشاره دارد.

انواع مخمر مورد استفاده در تغذیه گاو:

– مخمر زنده (Active Dry Yeast). برای تنظیم میکروفلور شکمبه استفاده می‌شود.

– مخمر غیرفعال (Inactivated Yeast). به عنوان منبع پروتئین و مواد مغذی به جیره اضافه می‌شود.

– محصولات جانبی مخمر (مانند مخمر آبجو یا مالت). در برخی جیره‌ها به کار می‌روند.

نقش:

– منبع پروتئین و اسیدهای آمینه. مخمر حاوی پروتئین با کیفیت و اسیدهای آمینه ضروری است که به رشد و بازدهی گاو کمک می‌کند. به ویژه برای گاوهای شیری مفید است، زیرا نیازهای متابولیکی بالای آن‌ها را تأمین می‌کند.

– تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی. مخمر غنی از ویتامین‌های گروه B (مانند تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و بیوتین) است که برای متابولیسم انرژی و سلامت دستگاه گوارش ضروری هستند. حاوی مواد معدنی مانند سلنیوم و روی است که نقش آنتی‌اکسیدانی و تقویت سیستم ایمنی دارند.

– بهبود هضم فیبر و عملکرد شکمبه. مخمر به عنوان پروبیوتیک عمل می‌کند و با تحریک باکتری‌های مفید شکمبه (مانند باکتری‌های تجزیه‌کننده فیبر)، هضم علوفه و جذب مواد مغذی را بهبود می‌بخشد. با تثبیت pH شکمبه، از اسیدوز ناشی از تغذیه کنسانتره جلوگیری می‌کند.

– افزایش تولید شیر و چربی شیر. مطالعات نشان می‌دهد که مکمل‌سازی جیره گاوهای شیری با مخمر، تولید شیر و درصد چربی شیر را افزایش می‌دهد. این اثر به دلیل بهبود تخمیر شکمبه و افزایش تولید اسیدهای چرب فرار (VFAs) است.

– کاهش استرس اکسیداتیو و تقویت ایمنی. ترکیباتی مانند بتاگلوکان و مانان الیگوساکاریدها (MOS) در دیواره مخمر، سیستم ایمنی گاو را تقویت کرده و مقاومت در برابر بیماری‌ها را افزایش می‌دهند.

سطح مصرف: ۱۰ تا ۱۲۰ گرم در روز بسته به غلظت مخمر در کشت.

نسبت سود به هزینه: ۴ به ۱

راهکار تغذیه ای: دو هفته قبل از زایمان تا ۱۰ هفته پس از زایمان، جیره آغازین گوساله ها و در زمان از خوراک افتادن گاو و شرایط تنش توصیه می شود. مخمر یک مکمل ارزشمند در تغذیه گاو است که با بهبود هضم، افزایش تولید شیر، تقویت ایمنی و کاهش اختلالات متابولیکی، بهره‌وری گله را افزایش می‌دهد.

وضعیت: توصیه شده است.

متیونین روی Zinc methionine

متیونین (Methionine) یکی از اسیدهای آمینه ضروری است که در تغذیه و پرورش گاو نقش مهمی ایفا می‌کند. این اسید آمینه به‌عنوان یک ماده مغذی کلیدی در جیره غذایی گاوهای شیری و پرواری استفاده می‌شود.

نقش: سبب بهبود پاسخ سامانه ایمنی شده، استحکام سم ها را زیاد می کند و میزان شمارش سلولهای بدنی شیر را کاهش می دهد.

– سنتز پروتئین و رشد عضلات. متیونین جزو اسیدهای آمینه محدودکننده (Limiting Amino Acid) در گاو است، به‌ویژه در گاوهای شیری که تولید پروتئین شیر (کازیین) به آن وابسته است. کمبود متیونین می‌تواند باعث کاهش تولید شیر، کاهش رشد گوساله‌ها و کاهش کیفیت گوشت در گاوهای پرواری شود.

– تولید شیر و ترکیبات آن. متیونین نقش مهمی در سنتز کازیین (پروتئین اصلی شیر) دارد و بر درصد پروتئین شیر تأثیر مستقیم می‌گذارد. تحقیقات نشان داده‌اند که تأمین متیونین کافی می‌تواند بازده شیردهی و کیفیت شیر را بهبود بخشد.

– عملکرد کبد و سم‌زدایی. متیونین پیش‌ساز گلوتاتیون (یک آنتی‌اکسیدان قوی) است که به کاهش استرس اکسیداتیو و بهبود سلامت کبد کمک می‌کند.

– سنتز کراتین و سلامت سم. این اسید آمینه در تشکیل کراتین (ماده اصلی مو، پشم و سم) نقش دارد و کمبود آن می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند نرمی سم یا کاهش کیفیت پوشش خارجی دام شود.

– بهبود عملکرد سیستم ایمنی. متیونین در سنتز پروتئین‌های ایمنی و پاسخ به بیماری‌ها مؤثر است و به گاوها کمک می‌کند تا در برابر عفونت‌ها مقاومت بیشتری داشته باشند.

سطح مصرف: ۹ گرم در روز یا معادل ۲۵ درصد عنصر روی مکمل شده.

نسبت سود به هزینه: ۱۴ به ۱.

راهکار تغذیه ای: مورد تغذیه گله هایی که دارای مشکلات سم هستند، گله هایی که دارای شمارش بالای سلول بدنی هستند و محیط پرورشی آنها مرطوب است.

وضعیت: توصیه شده است.

عصاره گیاه یوکا (خنجری ) Yucca extract

عصاره گیاه یوکا (Yucca schidigera) از گیاهان بومی مناطق بیابانی جنوب غربی آمریکا و مکزیک استخراج می شود. این عصاره حاوی ترکیبات فعالی مانند ساپونین‌ها، ترکیبات فنولی و آنتی‌اکسیدان‌هاست که نقش مهمی در تغذیه دام، به ویژه گاوهای شیری، ایفا می‌کنند.

نقش:

– کاهش تولید آمونیاک در شکمبه. ساپونین‌های موجود در یوکا با مهار فعالیت باکتری‌های تجزیه‌کننده پروتئین، از تولید بیش از حد آمونیاک جلوگیری می‌کنند. این امر به بهبود بهره‌وری پروتئین و کاهش دفع نیتروژن از طریق ادرار کمک می‌کند.

– افزایش قابلیت هضم مواد خوراکی. عصاره یوکا با تعدیل جمعیت میکروبی شکمبه، هضم فیبر (سلولز و همی‌سلولز) را بهبود می‌بخشد. در نتیجه، تولید اسیدهای چرب فرار (VFAs) افزایش یافته و انرژی بیشتری برای گاو تأمین می‌شود.

– کاهش استرس اکسیداتیو و تقویت سیستم ایمنی. ترکیبات آنتی‌اکسیدانی یوکا (مانند رزین‌ها و ترکیبات فنولی) به کاهش رادیکال‌های آزاد و تقویت سلامت عمومی گاو کمک می‌کنند. این ویژگی در دوره‌های استرس زایمان و شیردهی بسیار مفید است.

– کنترل بو و بهبود شرایط محیطی. با کاهش آمونیاک و گازهای بدبو در مدفوع و ادرار، محیط پرورش گاو بهداشتی‌تر شده و مشکلات تنفسی ناشی از تجمع گازها کاهش می‌یابد.

– پتانسیل افزایش تولید شیر. برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از عصاره یوکا می‌تواند با بهبود متابولیسم نیتروژن و هضم مواد غذایی، تولید شیر را افزایش دهد.

سطح مصرف: ۸۰۰ میلی گرم تا ۹ گرم در روز.

نسبت سود به هزینه: در دسترس نیست.

راهکار تغذیه ای: مورد تغذیه گاوهای دارای سطح بالای ازت اوره ای در خون (BUN) و شیر (MUN).

وضعیت: در حال ارزیابی است.

فیلم کوتاه از فرآیند تولید در کارخانه خوراک دام دستچین

1- مواد اولیه (جو، ذرت، کنجاله های سویا، کلزا، آفتابگردان، سبوس گندم) وارد کارخانه خوراک دام شده، مواد اولیه پس از بازدید و در صورت لزوم کنترل کیفیت آزمایشگاه تخلیه می گردند. 2- چنانچه ضایعاتی در مواد اولیه وجود داشته باشد جداسازی می گردند. 3- نهاده ها آسیاب شده و به ذرات ریز متناسب با تغذیه دام هدف تبدیل می شوند. مجموعه مواد اولیه شامل غلات و کنجاله های آسیاب شده وارد میکسر می شوند. همزمان ریز مغذی های خاص که بطور طبیعی در نهاده ها وجود ندارند به ترکیب افزوده می گردند. مواد به طور یکنواخت و همگن با یکدیگر مخلوط می شوند. 4- مواد مخلوط شده وارد دستگاه کاندیشنر می شوند. ملاس چغندر برای خوش خوراک شدن و چسبندگی ذرات به مخلوط اضافه می گردد. همزمان تزریق بخار به منظور میکروب زدایی، پخت و تسهیل هضم خوراک در دستگاه گوارش دام  انجام می گردد. 5- محصول نهایی در دستگاه پلت ساز تحت فشار بالا قرار می گیرد. طی این فرآیند مواد به کنسانتره پلت (توده های فشرده فشنگی) تبدیل می شوند. 6- دانه های پلت به مدت معینی تحت جریان شدید هوا قرار می گیرند. در این فرآیند دانه های پلت رطوبت خود را از دست داده، خشک و خنک می گردند. 7- انتقال به سیلوهای نگهداری و بارگیری به مقصد مراکز مصرف.

فیلم کمک به درمان گاو تازه زا که به علت کمبود کلسیم زمین گیر شده است

همزمان با زایمان گاو شیری، حیوان با مشکلات زیادی مواجه می شود که کمبود کلسیم گاو برای تولید شیر یکی از بزرگترین آنها می باشد. به منظور تأمین کلسیم مورد نیاز در پستان برای تولید آغوز، گاوها باید حداقل دو برابر کلسیمی که برای رشد در اختیار جنین قرار می دهند را از طریق آزادسازی اضافی کلسیم ذخیره شده در استخوان و دریافت اضافی از طریق جیره جذب کنند. گاودار باید بداند که با آغاز شیردهی و تنها طی یک ساعت نیاز گاوها به کلسیم بالا می رود و ممکن است به آنها شوک وارد شود و در نتیجه گاو شیری عملکرد ماهیچه ای و اسکلتی خود را از دست می دهد.

فیلم در باره چگونگی کنترل نفخ شکم گوساله و گاو

شما باید کاملاً در جهت کاهش عوامل ایجاد نفخ شکمبه ای تلاش کنید. چرای گاو با شبدر یا یونجه تازه باعث بروز نفخ شکم گاو از بهار تا پائیز می شود. نفخ در گوساله هایی که شکمبه آنها کامل رشد نکرده است رایج تر است زیرا دوازدهه آنها در اثر گاز یا مایعات متورم می شود. کلیپ آموزشی جهت کنترل نفخ شکم گوساله و پیشگیری از تلف شدن گوساله در فرآیند پرورش گوساله. لطفاً با نظرات خود از ما حمایت کرده و سبب دلگرمی ما شوید.

فیلم کوتاه از یک گاوداری تمام اتوماتیک در کشور آمریکا

در این بازدید با قسمتهای مختلف یک گاوداری تمام اتوماتیک شامل شیردوشی تمام اتوماتیک، حمل شیر، محل استراحت گاوهای شیرده و تغذیه گاو شیرده آشنا شوید.

فیلم یک گاوداری متوسط شیری در کشور هلند

این فیلم قسمتهای مختلف یک گاوداری شامل بهاربندها، گوساله دانی، انبار سیلوی ذرت و سایر قسمتهای یک گاوداری متوسط شیری را به تصویر کشیده است.

فیلم مراحل شیردوشی در گاوداری صنعتی

در این ویدیو با مراحل شیردوشی در گاوداری صنعتی شامل: ضدعفونی پستان گاو قبل از دوشش ، دوشیدن مکانیزه گاو ، تمیز کردن پستان گاو بعد از دوشش و … آشنا می شوید.

فیلم آشنایی با علائم ظاهری ورم پستان گاو شیری

علائم ظاهری ورم پستان در شرایطی که آلودگی همه پستان ها را درگیر نکرده و در تمامی مجاری منتشر نشده باشد چیست و در این صورت چه مراحلی برای درمان گاو مبتلا به ورم پستان باید طی شود؟

فیلم آموزشی در باره ابتلا به ورم پستان گاو شیری

یکی از مشکلاتی که اغلب افرادی که به پرورش گاو شیری اشتغال دارند مشکل بیماری ورم پستان در گاو شیری می باشد. در این ویدیوی کوتاه آموزشی با مکانیسم ابتلا به ورم پستان در گاو شیری آشنا شوید.

فیلم آموزشی تشخیص و درمان ورم پستان در گاو شیری

در این ویدیوی آموزشی با چگونگی تشخیص ورم پستان گاو شیری و همچنین با نحوه درمان ورم پستان گاو شیری در یک واحد پرورش گاو شیری آشنا شوید.

فیلم آموزشی شاخ سوزی گوساله

فیلم آموزشی شاخ سوزی گوساله تلاشی برای کمک به مدیریت بهتر گاوداری است. شاخ سوزی یک عمل ضروری برای ایمنی انسان و حیوان از سوی انجمن دامپزشکی شناخته شده است.

فیلم آموزشی خارج کردن میخ از سم گاو

در یک مزرعه پرورش گاو شیری ممکن است با مواردی همچون فرو رفتن میخ به سم گاو شیری روبرو شوید. در آن صورت باید هر چه زودتر اقدام به خارج کردن میخ از سم گاو کنید تا دچار عفونت سم نشود. در این ویدیوی آموزشی ساده و کوتاه با چگونگی خارج کردن میخ از سم گاو آشنا می شوید.

فیلم سم چینی گاو

سم چینی منظم در دامداری ها در کنار رعایت بهداشت عمومی دامداری راهکار مؤثری برای کنترل درماتیت انگشتی و جلوگیری از لنگش در گاوداری ها و فارم های پرورشی است.

فیلم عمل آوری سیلاژ ذرت

عمل آوری سیلاژ ذرت علوفه ای شامل مراحل برداشت ذرت علوفه ای ، حمل ذرت علوفه ای ، فشرده سازی ذرت علوفه ای ، سیلو کردن ذرت علوفه ای.

فیلم خلاصه شده از جمع آوری ذرت علوفه ای تا عمل آوری سیلاژ ذرت

فرآیند جمع آوری ذرت علوفه ای ، فشرده سازی ذرت علوفه ای و پوشاندن سیلاژ ذرت.

فیلم چگونگی تولید سیلاژ ذرت بسته بندی

ذرت علوفه ای بسته بندی و عمل آوری شده یا سیلوی ذرت تخمیر شده یکی از اصلی ترین اجزای تشکیل دهنده خوراک دام در دامداری ها و گاوداری ها و مراکز پرورش گاو شیری است. در این ویدیوی آموزشی با چگونگی تولید سیلوی ذرت بسته بندی شده به صورت استاندارد آشنا می شوید.