شاخص های آسایش گاوها
متخصصان تغذیه روی تنظیم جیره ها به خوبی تمرکز می کنند ولی افراد با تجربه می دانند که شیوه های مدیریتی و آسایش گاو می توانند بر کارآمدی جیره مؤثر باشند. برای اینکه گاوی به طور مطلوب به جیره ای که جلوی آن قرار داده شده است پاسخ دهد، نیاز به یک محیط فیزیکی و اجتماعی دارد که امکان ایجاد تعادل صحیح بین خوردن سر آخور و استراحت و نشخوار کردن را در یک جایگاه (استال) راحت یا محوطه استراحت فراهم کرده باشد. طی سال ها، چندین شاخص خیلی مفید آسایش گاو گسترش یافته و در دامداری ها استفاده می شود تا به ارزیابی کیفیت تجهیزات و جیره در تأمین احتیاجات گاو، کمک کند. این اندازه گیری ها می تواند به طور مرتب در دامداری توسط دامدار و متخصص تغذیه برای ارزیابی زمان های خوابیدن، ایستادن، نشخوار کردن و خوردن انجام شود.
اگر یکی از این شاخص های آسایش تأمین نشود، می توان شرط بست که گاوها در این گله، در حدی که نیاز است به جیره ارائه شده پاسخ مثبت نمی دهند. از بین شاخص هایی که به طور رایج برای آسایش گاوها استفاده می شود، زمان استراحت مهم ترین شاخص است. هر کدام از چهار شاخص بارز آسایش دام که معمولاً استفاده می شود، دارای نقاط قوت و ضعفی هستند. در ادامه توصیف مختصری از هر شاخص، نحوه اندازه گیری آن و زمان استفاده از آن آمده است. این معیارهای آسایش گاو باید وقتی اندازه گیری شوند که گاوها به استراحت کردن تشویق شده اند. در این صورت است که بهترین سنجش از کیفیت استراحت طبیعی فراهم می شود. معمولاً باید گاوها را حدود دو ساعت قبل یا حدود یک ساعت بعد از شیردوشی مورد مشاهده قرار دهید.
آسایش گاو و زمان استراحت
معرفی شاخص آسایش گاو به دهه 1990 بر می گردد. این شاخص به طور ساده به صورت نسبت گاوهای موجود در استال ها یا گاوهای ایستاده به حالت نیم خیز (حالتی که دو پا درون استال قرار دارد و دو پا خارج) به کل گاوها تعریف می شود.
شاخص آسایش گاو، تمایل گاو به وارد شدن به فری استال و دراز کشیدن را ارزیابی می کند که خود می تواند منعکس کننده آسایش کلی استال یا محوطه استراحت باشد. آیا استال ها بستر خوبی دارند و به خوبی مدیریت شده اند؟ آیا ابعاد سازه استال صحیح است؟ شاخص آسایش گاو پائین تر، با افزایش خطر بروز لنگش مرتبط است که دلیل مهم دیگری برای ارزیابی آن است. شاخص آسایش گاو هم در بهاربندهای فری استال و هم در تای استال، مطرح است. با این حال، دو محدودیت اصلی هنگام استفاده از این دو شاخص وجود دارند. اول، این شاخص در بهاربندهای با تراکم بالا، آسایش گاو را بیش از حد تخمین می زند زیرا تراکم زیاد، رقابت برای جایگاه ها و اشغال شدن آنها را افزایش می دهد. دوم، شاخص آسایش گاو با میانگین زمان استراحت روزانه، مرتبط نیست. یک سؤتفاهم رایج این است که شاخص آسایش گاو بالاتر، یعنی اینکه ساعات بیشتری در روز صرف خوابیدن شود. گله ای که به خوبی مدیریت شده است، شاخص آسایش گاو مساوی یا بیشتر 0.85 دارد. به عبارت دیگر، 85 درصد گاوهایی که با استال در تماس هستند، باید دراز کشیده باشند.
شاخص ایستادن در استال
حدود یک دهه بعد از اینکه شاخص آسایش گاو معرفی شد، محققان در دانشکده دامپزشکی ویسکانسین، شاخص ایستادن در استال را به عنوان راهی برای پیش بینی خطر بالقوه بروز لنگش پیشنهاد کردند. این یک ابزار مفید دیگر برای ارزیابی کیفیت محیط زندگی گاو است. شاخص ایستادن در جایگاه، نسبت به گاوهایی تعریف می شود که در حالت ایستاده، در تماس با جایگاه (استال) هستند. به عبارت دیگر، برعکس شاخص آسایش گاو است.
شاخص ایستادن در استال بالاتر، با زمان ایستادن روزانه طولانی تر، مرتبط است. در واقع شاخص ایستادن در استال بزرگ تر از 0.20، به معنی زمان ایستادن در جایگاه بیش از دو ساعت در روز و افزایش خطر لنگش است. بنابراین، اگر مشاهده کردید که در یک بهاربند، بیش از 20 درصد از گاوها در جایگاه ایستاده اند، باید منتظر دیدن گاوهای لنگ باشید. گاوهای لنگ، تحرک کمتر، مصرف ماده خشک پائین تر و تولید شیر کمتری نسبت به مقدار پیش بینی شده توسط نرم افزار جیره نویسی خواهند داشت. مشابه شاخص آسایش گاو، شاخص ایستادن در استال نیز، ممکن است آسایش گاو را در بهاربندهای متراکم، بیش از حد تخمین بزند زیرا گاوها غالباً در موقعیت های شلوغ و جایی که رقابت برای جایگاه ها شدید است، سریع تر دراز می کشند. گله یا بهاربندی از گاوها که به خوبی مدیریت می شود، باید شاخص ایستادن در جایگاه کمتر یا مساوی با 0.15 را حفظ نماید. یا اینکه نباید بیش از 15 درصد از گاوهای در تماس با استال ها، ایستاده باشند.
کاربرد شاخص استفاده از استال
محاسبه شاخص استفاده از استال برای بهاربندهای با تراکم بالا، کمی نسبت به شاخص آسایش گاو با شاخص ایستادن در استال پیچیده تر است ولی بینش زیادی در مورد آسایش گاوها در یک بهاربند به ما می دهد. این شاخص به صورت نسبت گاوهایی که در یک بهاربند در حال استراحت بوده ولی به خوردن مشغول نیستند، تعریف می شود. بنابراین، صورت کسر، تعداد کل گاوهای در حال استراحت در استال ها و مخرج کسر، تعداد کل گاوهای یک بهاربند منهای گاوهایی است که به طور فعال، در حال غذا خوردن هستند. گله هایی که مدیریت خوبی دارند، باید شاخص استفاده از جایگاه 0.75 یا بیشتر داشته باشند.
مزیت اصلی استفاده از استال این است که به طور دقیق، آسایش گاو را درون یک بهاربند متراکم به ویژه وقتی تراکم گله به 130 درصد جایگاه یا بیشتر نزدیک می شود را منعکس می کند. در تراکم های بالا، اندازه گیری شاخص استفاده از جایگاه برای درک اینکه آیا گاوها دسترسی کافی به استال ها و خوراک دارند، اهمیت زیادی پیدا می کند. شاخص استفاده از استال، گاوهایی را در نظر می گیرد که ضرورتاً در حال “وقت گذرانی” یا پرسه زدن در راهروها هستند. گاوهایی که در راهروها منتظر هستند یک استال آزاد شود، تراکم بالای جایگاه را نشان می دهند. این گاوها در واقع وقت خود را هدر می دهند زیرا نه خوراک می خورند و نه استراحت می کنند. یک محدودیت شاخص استفاده از استال (مانند شاخص آسایش گاو)، این است که با زمان استراحت روزانه مرتبط نیست ولی نقطه قوت آن این است که گاوهایی را در نظر می گیرد که در حال استراحت و غذا خوردن هستند و هر دوی این کارها، استفاده کاملاً مفید از وقت گاوها است.
نظارت بر فعالیت نشخوار
من حدس می زنم که هر متخصص تغذیه و پرورش گاو شیری، به طور ناخودآگاه وقتی درون بهاربند گاوها راه می رود، شاخص نشخوار را مورد نظارت قرار می دهد. شاخص نشخوار کردن، نسبت گاوهای در حال استراحتی است که نشخوار می کنند. شاخص نشخوار کردن در کنار شاخص مدت زمان نشخوار کردن در روز است که اعتبار پیدا کرده است. به طور متوسط در طول روز، باید انتظار داشت که 50 تا 60 درصد گاوهایی که در حال استراحت هستند، مشغول نشخوار کردن باشند. مواقعی در طی روز این درصد، بالاتر یا پائین تر خواهد بود.
در یک تحقیق انجام شده، یک همبستگی مثبت بین شاخص نشخوار کردن و زمان نشخوار کردن بر حسب دقیقه در روز، در گاوهای شیرده هلشتاین مشاهده گردید. این همبستگی اهمیت دارد زیرا به ما اطمینان می دهد که وقتی می بینیم 50 درصد گاوها (یا در همین حدود)، در حال نشخوار هستند به این نتیجه می رسیم که حدود 500 تا 520 دقیقه از زمان آنها در روز، صرف نشخوار می شود که مقداری است که گاوهای شیری برای عملکرد سالم شکمبه، به آن نیاز دارند. در مقابل، اگر تنها مشاهده کنید که حدود 40 درصد گاوها یا کمتر، نشخوار می کنند، گاوها تفریباً 45 دقیقه در روز یا کمتر، به نشخوار می پردازند. این مقدار برای عملکرد مطلوب شکمبه در اکثر موارد، خیلی پائین است.
پاسخ بهتر به جیره ها
سخن نهایی اینکه کنترل مداوم شاخص های آسایش گاو دارای مزایایی است، از این جهت که ما در این راه سعی می کنیم محیط زندگی گاو را به حد مطلوب برسانیم. به همین دلیل است که گاوهایی که آسایش دارند، به جیره ها پاسخ بهتری می دهند. این شاخص ها باید مانند یک ابزار ضروری در جعبه ابزار هر دامدار و هر متخصص تغذیه باشند. محیطی که امکان استراحت طبیعی و فعالیت نشخوار کردن را طبق شاخص های آسایش گاو فراهم کند، به گاوها این امکان را می دهد که به طور مطلوب تری به جیره تنظیم شده پاسخ دهند.
