کلیاتی در باره کمبود کلسیم در گوسفند و عوارض آن
کمبود منیزیم در گوسفند باعث ایجاد اختلال در بسیاری از واکنشهای مرتبط با تولید انرژی در بافت های بدن و امواج عصبی ماهیچه ها می شود و به دلیل عدم ذخیره عنصر منیزیم در بدن، مصرف مداوم این عنصر و دقت در وجود مقادیر کافی آن در جیره غذایی گوسفند از ضرورت بالایی برخوردار است. بروز کمبود منیزیم در گوسفند ها و بویژه در میش ها در 4 تا 6 هفته پس از زایش امری شایع بوده و علائم بالینی مانند راه رفتن ناهماهنگ، لرزش یا بی حالی می تواند نشان دهنده این بیماری باشد.
گوسفندان دارای ذخایر اندکی از منیزیم در بدن خود هستند که حدود 70 درصد از این ذخایر نیز در داخل استخوان ها قرار دارند و تنها در صورت تحلیل استخوان ها، منیزیم موجود در آن آزاد می شود. عملکرد جذب و انتقال منیزیم در استخوان ها با بالا رفتن سن، کاهش می یابد. شواهد نشان می دهد، بخشی از این منیزیم جذب شده توسط بدن، در داخل بافت های چربی ذخیره شده و از دسترس دام خارج می گردد. این فرایند در شرایط استرس افزایش می یابد و ممکن است موجب بروز کمبود منیزیم در گوسفند شود.
علائم بالینی کمبود منیزیم در گوسفند
گوسفندان مبتلا به کمبود منیزیم اغلب قادر به راه رفتن نبوده و یا به صورت ناهماهنگ و بدون تعادل راه می روند. این دام ها اغلب بی حال بوده و تمایلی به حرکت کردن ندارند. لرزش در عضلات نیز از دیگر علائم بالینی این بیماری بوده و در صورت پیشرفت آن، انقباضات غیر ارادی شدیدی در عضلات مشاهده می شود. اگر درمان به موقع صورت نگیرد، احتمال مرگ در دام های مبتلا به شدت افزایش پیدا می یابد.
عوامل افزایش دهنده احتمال بروز کمبود منیزیم در گوسفند
عوامل متعددی بر جذب منیزیم در داخل شکمبه تاثیرگذار هستند. چرا در مراتع با گیاهان غنی از پتاسیم می تواند احتمال بروز این بیماری را در نشخوارکنندگان افزایش دهد. مصرف مقادیر بالای پروتئین با سرعت تجزیه بالا و افزایش PH شکمبه نیز تاثیر منفی بر جذب منیزیم دارد. بنابراین در زمان استفاده از گیاهان در فصل بهار به دلیل بالابودن سطح پتاسیم و پروتئین، باید میزان جذب منیزیم در دام ها مورد توجه قرار گیرد. در فصل بهار به علت رشد سریع گیاهان، سطح منیزیم در آنها کم بوده و ممکن است احتمال بروز کمبود منیزیم در میش ها افزایش پیدا کند.
کنترل و پیشگیری از بیماری کمبود منیزیم در گوسفند
گوسفند برای تامین نیاز منیزیم در بدن خود، به جذب آن از طریق شکمبه وابسته بوده و تنها بخش کوچکی از آن را می تواند جذب کند. سطح بالای پتاسیم و پروتئین با سرعت تجریه پذیری بالا که از عوامل موثر بر بروز کمبود منیزیم در بدن دام ها هستند، اغلب در سیستم های مدیریت پرورش و تغذیه گوسفند و استفاده از چراگاه و مراتع گسترده، کمتر مشاهده می شود.
استفاده از لگومها در جیره غذایی دام، به دلیل بالاتر بودن سطح منیزیم، می تواند در کاهش بروز این بیماری موثر باشد. با توجه به نقش آنتاگونیستی پتاسیم بر جذب منیزیم، توصیه شده که میزان پتاسیم در گیاهان بهاری نباید از 2.5 درصد بالاتر باشد. عادت دهی تغذیه ای در فصل بهار می تواند خطر بروز کمبود منیزیم در گوسفند را کاهش دهد. بیکربنات پتاسیم موجود در برخی از مکمل های گوسفندی می تواند موجب کاهش جذب منیزیم در بدن دام ها شود. با این حال در تمام نمک های پتاسیم، اثر مشابهی مشاهده نمی شود.
درمان بیماری کمبود منیزیم در گوسفند
درمان در موارد بالینی شامل تجویز زیر جلدی هیپوفسفیت منیزیم یا تجویز وریدی محلول ترکیبی کلسیم و منیزیم است. با این حال فقط در برخی موارد تجویز داخل وریدی استفاده می شود. در زمان بروز بیماری کمبود منیزیم در گوسفند و استفاده از داروها باید با دامپزشک منطقه مشورت شود.
علائم بالینی کمبود منیزیم در گوسفند ها و سایر دام ها اغلب با بروز هیپومنیزیمی (میزان منیزیم پلاسمای خون دام کمتر از 0.5 میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر از 0.2 میلی مول در لیتر باشد) و بروز همزمان هیپوکلسیمی ( میزان کلسیم خون دام کمتر از 8 میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر از 2 میلی مول در لیتر باشد) رخ می دهد.
برخی از راه های پیشگیری از بروز کمبود منیزیم در گوسفند
- در جیره غذایی دام ها بهتر از از گیاهانی مانند لگوم ها که میزان مواد معدنی و سطح منیزیم بالاتری دارند استفاده شود.
- توصیه می شود از علوفه با سطح بالای پتاسیم در تغذیه دام ها استفاده نشود. مقادیر پتاسیم در علوفه نباید بالاتر از 2.5 درصد باشد.
- دامها نباید مدت طولانی گرسنه بمانند. گرسنه ماندن بیش از حد می تواند احتمال بروز بیماری را افزایش دهد.
- در شرایط پرخطر مانند فصل بهار، بهتر است تغییر جیره غذایی به صورت تدریجی انجام شود.
افزودن مکمل اکسید منیزیم (120 گرم در روز) فسفات منیزیم (54 گرم در روز) و سولفات منیزیم، در جیره دام های مشکوک به کمبود منیزیم، می تواند در کاهش بروز بیماری کمبود منیزیم یا کزاز علفی موثر باشد.