بیماری سنگ ادراری گوسفند و بز چیست؟
بیماری سنگ ادراری گوسفند و بز یا شکم آبی یک بیماری رایج در میان دامهای سبک است. این بیماری اغلب زمانی که سنگ هایی از جنس نمک های فسفات در مجاری ادراری قرار می گیرند، رخ می دهد و از دفع ادرار گوسفند جلوگیری می کند. به طور معمول در نشخوارکنندگان، بازجذب فسفر از طریق بزاق و دفع آن از طریق مدفوع است. کنسانتره بالا و جیره غذایی با مواد خشبی کم باعث کاهش تحریک بزاق و افزایش دفع فسفر در ادرار می شود.
بیماری سنگ ادراری گوسفند و بز یا شکم آبی یک بیماری رایج در میان دامهای سبک است. این بیماری اغلب زمانی که سنگ هایی از جنس نمک های فسفات در مجاری ادراری قرار می گیرند، رخ می دهد و از دفع ادرار جلوگیری می کند.
از دلایل اولیه تشکیل سنگ های ادراری، استفاده از جیره هایی با فسفر و منیزیم بالا یا بدون رعایت نسبت کلسیم به فسفر است. کمبود آب یا استفاده از منابع آب که دارای مواد معدنی بالایی هستند نیز از عوامل موثر در تشکیل سنگ های مجاری ادراری است.
بیماری سنگ ادراری گوسفند و بز و جنسیت دام
سنگ های مجاری ادراری می توانند در دامهای نر ایجاد شوند، اما درصد ابتلا به این بیماری در نرهای اخته شده بیشتر است. زیرا اخته کردن گوسفند ان جوان، تاثیر هورمونی تستوسترون لازم برای رسیدن به اندازه کامل دستگاه تناسلی و مجاری ادراری را از بین می برد. بره هایی که در اولین ماه تولد خود اخته می شوند، بیشترین آسیب پذیری را نسبت به بیماری سنگ ادراری گوسفند دارند. به همین دلیل برخی از دامپزشکان طرفدار تاخیر در اخته کردن دام تا پس از بلوغ هستند. اخته کردن پس از بلوغ، باید توسط دامپزشک با بیهوشی انجام شود. به صورت کلی توصیه می شود، بره ها و بزغاله ها بین 1تا 7 روزگی به خصوص اگر از کش های پلاستیکی استفاده می شود، اخته شوند. توصیه مهم برای پرورش دهندگان این است که دقت شود، آیا اخته کردن برای بره ها و بزغاله ها ضروری یا مطلوب است. نرهای سالم (بدون اخته شدن) سریع تر رشد می کنند و لاشه لاغرتری دارند و هیچ تفاوتی بین گوشت یک بره سالم و یک بره یا بزغاله اخته وجود ندارد. در میش ها و بزهای ماده نیز سنگ ادراری ایجاد می شود. اما به دلیل تفاوت دستگاه ادراری دام های نر و ماده، این سنگ ها دفع می شوند.
علائم بیماری سنگ ادراری گوسفند و بز چیست؟
علائم بالینی بیماری سنگ ادراری گوسفند متفاوت است، اما معمولا با بی قراری و اضطراب آغاز می شود. حیوانات مبتلا ممکن است علائمی مانند درد در ناحیه شکمی، چکه کردن ادرار و اتساع یا پارگی مجاری ادراری را تجربه کنند. آنها ممکن است دچار کاهش اشتها نیز شوند. ممکن است این حیوانات، ظاهری خمیده و تورم در ناحیه شکمی داشته باشند و به شکم خود لگد بزنند و برای دفع ادرار فشار زیادی را تحمل کنند. ادرار دفعی آنها ممکن است با خون همراه باشد. با افزایش درد حیوان مبتلا از سایر حیوانات جدا می شود. در بزها ممکن است افزایش صدا و جمع کردن دم نیز مشاهده شود. در صورت عدم درمان، ممکن است حیوانات مبتلا در اثر ترکیدن مثانه و تجمع ادراری در حفره شکمی انباشته شده و جذب ادرار به خون، از بین بروند. در برخی از مواقع ممکن است انسانها برای جلوگیری از زجر کشیدن حیوان مبتلا به بیماری سنگ ادراری گوسفند آن را حذف کنند.
در صورت عدم درمان بیماری سنگ ادراری گوسفند ممکن است حیوانات مبتلا در اثر ترکیدن مثانه و تجمع ادرار در حفره شکمی و جذب ادرار به خون، از بین بروند.
درمان بیماری سنگ ادراری گوسفند و بز چیست؟
درمان بیماری سنگ ادراری گوسفند و بز به محل انسداد بستگی دارد. سنگ های ادراری می توانند به سادگی باعث بسته شدن مجاری ادراری شوند و ممکن است سنگ ها به انتهای آلت تناسلی رانده شود. داروهای آرام بخش و ضداسپاسم ها ممکن است به دفع طبیعی برخی از این سنگ ها کمک کند. در موارد پیشرفته تر، انجام جراحی برای نجات حیوانات با ارزش یا حیوانات خانگی ضروری باشد. در این موارد باید از مشاوره دامپزشک استفاده شود.
چگونه می توان از بیماری سنگ ادراری گوسفند و بز جلوگیری کرد؟
مانند بسیاری از بیماری ها، بهتر است به جای درمان بیماری سنگ ادراری گوسفند از ابتلای دامها به این بیماری پیشگیری کرد. باید با استفاده از جیره غذایی حاوی نسبت کلسیم و فسفر حداقل 1:2 از ابتلا به بیماری سنگ ادراری گوسفند پیشگیری کرد. نسبت کلسیم به فسفر جیره هرگز نباید کمتر از 1:1 باشد. جیره های غذایی با کلسیم بالا بر روی کاهش جذب کلسیم از طریق دستگاه گوارش موثر است. منیزیم و فسفر نباید به کنسانتره مورد استفاده اضافه شود. جیره غذایی باید حاوی مقدار کافی از ویتامین A باشد. مکمل ها نباید بیش از حد به جیره های متعادل اضافه شود. خوراک اسب نیز نباید برای نشخوارکنندگان مورد استفاده قرار گیرد زیرا این جیره برای نشخوارکنندگان متعادل نیست و می تواند منجر به تشکیل سنگ شود.
کلسیم به خوبی توسط گوسفندان قابل تحمل است، بنابراین در جایی که جیره ها متعادل نیستند، می توان به وسیله افزودن سنگ آهک (نه دی کلسیم فسفات)، تعادل مناسب را برقرار کرد. لگوم ها مانند یونجه و شبدر منابع مناسبی از کلسیم هستند. علاوه براین، مواد خشبی باعث افزایش ترشح بزاق، نشخوار و موجب افزایش مقدار فسفر دفع شده در مدفوع می شوند. از سویی دیگر، دانه غلات مانند ذرت و جو دارای نسبت غیر مطلوب کلسیم به فسفر از جمله نسب 4:1 و 6:1 هستند. بنابراین جیره های حاوی غلات باید با سایر مواد خوراکی یا مکمل های معدنی متعادل شوند تا یک جیره متوازن با نسبت کلسیم و فسفر مناسب، تنظیم شود.
هنگام فرموله کردن جیره گوسفند باید از مکمل های معدنی یا منابع کلسیم مانند یونجه در جیره استفاده شود. دسترسی آزاد به مکمل های معدنی ممکن است برای پیشگیری از تشکیل سنگ های ادراری در بز و گوسفندان نر مناسب نباشد زیرا ممکن است مقدار کافی از این مکمل ها استفاده نشود. لازم است مطمئن شوید مواد معدنی به مقدار کافی مصرف می شود. هنگام تغذیه با جیره های غذایی حاوی دانه کامل و پلت ها باید مطمئن شوید حیوانات تنها از یک ماده غذایی استفاده نمی کنند. زیرا این امر می تواند منجر به عدم تعادل در مصرف کلسیم و فسفر شود. برای جلوگیری از بیماری سنگ ادراری گوسفند مصرف کافی آب ضروری است. مصرف ناکافی آب موجب غلیظ تر شدن ادرار و افزایش احتمال تشکیل سنگ های ادراری می شود. آب مصرفی باید دارای درجه حرارت مناسب و تمیز باشد. افزودن مقدار نمک جیره می تواند به افزایش مصرف آب کمک کند. با این وجود نمک نباید به آب مصرفی اضافه شود، زیرا باعث کاهش مصرف آب در بره ها و بزغاله ها می شود.
استفاده از کلریدآمونیم در سطح نیم تا 2 درصد از کل جیره، به اسیدی شدن ادرار و جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می کند. بیشتر خوراک های آماده تجاری برای بره ها و بزهای گوشتی، حاوی کلریدآمونیوم و همچنین نسبت مناسب کلسیم و فسفر در خوراک هستند.
مانند بسیاری از بیماری ها، بهتر است به جای درمان بیماری سنگ ادراری گوسفند از ابتلای دامها به این بیماری پیشگیری کرد. باید با استفاده از جیره غذایی حاوی نسبت کلسیم و فسفر حداقل 1:2 از ابتلا به بیماری سنگ ادراری گوسفند پیشگیری کرد
